कन्नड़ लिपि में प्रबोध पाठमाला

ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಮೆನ್ ಪ್ರಬೋದ್ ಪಾಥ್ಮಾಲಾ


ಪಾಠ - 26
ಕಕ್ಷಾ ಮೇಂ
(ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಕಾ ಕಕ್ಷಾ ಮೇಂ ಪ್ರವೇಶ . ಸಭೀ ಶಿಕ್ಷಾರ್ಥೀ ನಮಸ್ಕಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ .)
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ನಮಸ್ಕಾರ, ಮೈಂ ಹಿಂದೀ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಹೂಂ . ಮೇರಾ ನಾಮ ಗೋಪಾಲ ವರ್ಮಾ ಹೈ .
ಆಪಕಾ ನಾಮ ಕ್ಯಾ ಹೈ ?
ಕವಿತಾ : ಮೇರಾ ನಾಮ ಕವಿತಾ ಹೈ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪ ಕಹಾಂ ಕಾಮ ಕರತೀ ಹೈಂ ?
ಕವಿತಾ : ಮೈಂ ಗೃಹ ಮಂತ್ರಾಲಯ ಮೇಂ ಕಾಮ ಕರತೀ ಹೂಂ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪ ಕಿಸ ಪದ ಪರ ಕಾಮ ಕರತೀ ಹೈಂ ?
ಕವಿತಾ : ಮೈಂ ಸಹಾಯಕ ಕೇ ಪದ ಪರ ಕಾಮ ಕರತೀ ಹೂಂ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪ ಕಹಾಂ ರಹತೀ ಹೈಂ ?

ಕವಿತಾ : ಮೈಂ ಗಾಂಧೀ ನಗರ ಮೇಂ ರಹತೀ ಹೂಂ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪ ಯಹಾಂ ಕೈಸೇ ಆತೀ ಹೈಂ ?
ಕವಿತಾ : ಮೈಂ ಬಸ ಸೇ ಆತೀ ಹೂಂ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪಕಾ ನಾಮ ಕ್ಯಾ ಹೈ ?
ಅಹಮದ : ಮೇರಾ ನಾಮ ಅಹಮದ ಹೈ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪ ಕಹಾಂ ಕಾಮ ಕರತೇ ಹೈಂ ?
ಅಹಮದ : ಮೈಂ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಲೋಕ ನಿರ್ಮಾಣ ವಿಭಾಗ ಮೇಂ ಕಾಮ ಕರತಾ ಹೂಂ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪ ಕಿಸ ಪದ ಪರ ಕಾಮ ಕರತೇ ಹೈಂ ?
ಅಹಮದ : ಮೈಂ ಅಭಿಯಂತಾ ಕೇ ಪದ ಪರ ಕಾಮ ಕರತಾ ಹೂಂ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪ ಕಹಾಂ ರಹತೇ ಹೈಂ ?
ಅಹಮದ : ಮೈಂ ತಿಲಕ ನಗರ ಮೇಂ ರಹತಾ ಹೂಂ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಆಪ ಯಹಾಂ ಕೈಸೇ ಆತೇ ಹೈಂ ?
ಅಹಮದ : ಮೈಂ ಸ್ಕೂಟರ ಸೇ ಆತಾ ಹೂಂ . ಕಭೀ-ಕಭೀ ಬಸ ಸೇ ಭೀ ಆತಾ ಹೂಂ .
ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ : ಅಚ್ಛಾ, ಕಲ ಮಿಲತೇ ಹೈಂ . ನಮಸ್ಕಾರ .
ಸಭೀ : ನಮಸ್ಕಾರ .

ಪಾಠ - 27
ದಿನಚರ್ಯಾ
ಅಂಜಲಿ : ನಮಸ್ತೇ, ಕ್ಯಾ ಆಪ ಆಜಕಲ ಇಸ ಬಸ ಸೇ ನಹೀಂ ಆತೀಂ ?
ಶೀಲಾ : ನಹೀಂ, ಆಜಕಲ ಮೈಂ ಅಪನೀ ಸಹೇಲೀ ರಾಧಾ ಕೇ ಸಾಥ ಕಾರ ಸೇ ಆತೀ ಹೂಂ .
ಅಂಜಲಿ : ಕ್ಯಾ ರಾಧಾ ಆಪಕೇ ಸಾಥ ಹೀ ರಹತೀ ಹೈ ?
ಶೀಲಾ : ಹಾಂ, ಹಮ ದೋನೋಂ ಯಹಾಂ ಸಾಥ ಹೀ ರಹತೀ ಹೈಂ .
ಅಂಜಲಿ : ಇಸಸೇ ಮಿಲೋ . ಯಹ ಮೇರಾ ಛೋಟಾ ಭಾಈ ದಿನೇಶ ಹೈ .
ಶೀಲಾ : ದಿನೇಶ, ತುಮ ಭೀ ನೌಕರೀ ಕರತೇ ಹೋ ?
ದಿನೇಶ : ನಹೀಂ, ಮೈಂ ಅಭೀ ನೌಕರೀ ನಹೀಂ ಕರತಾ . ಮೈಂ ಬೀ.ಏ. ಮೇಂ ಪಢ಼ತಾ ಹೂಂ .
ಅಂಜಲಿ : ಶೀಲಾ, ಆಪ ರಾಧಾ ಕೇ ಸಾಥ ಕಭೀ ಘರ ಆಇಏ .
ಶೀಲಾ : ಆಜಕಲ ಮೈಂ ಸಾರಾ ದಿನ ಬಹುತ ವ್ಯಸ್ತ ರಹತೀ ಹೂಂ, ಸಾರಾ ದಿನ ಕೈಸೇ ಬೀತತಾ ಹೈ, ಪತಾ ಹೀ ನಹೀಂ ಚಲತಾ .
ಅಂಜಲಿ : ಆಪ ಸಾರಾ ದಿನ ಕ್ಯಾ ಕರತೀ ಹೈಂ ?
ಶೀಲಾ : ಮೈಂ ಸುಬಹ ಛಹ ಬಜೇ ಉಠತೀ ಹೂಂ, ಥೋಡ಼ೀ ದೇರ ಪಾರ್ಕ ಮೇಂ ಟಹಲತೀ ಹೂಂ . ಘರ ಆಕರ ನಹಾತೀ ಹೂಂ . ಉಸಕೇ ಬಾದ ನಾಶ್ತಾ ಬನಾತೀ ಹೂಂ .
ಅಂಜಲಿ : ಮೈಂ ಭೀ ಅಪನೀ ಮಾಂ ಕೇ ಸಾಥ ಘರ ಕೇ ಕಾಮ ಮೇಂ ಮದದ ಕರತೀ ಹೂಂ .
ಶೀಲಾ : ನಾಶ್ತಾ ಕರನೇ ಕೇ ಬಾದ ಮೈಂ ನೌ ಬಜೇ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಕೇ ಲಿಏ ನಿಕಲತೀ ಹೂಂ .
ಅಂಜಲಿ : ಕ್ಯಾ ಆಪ ದೋಪಹರ ಕಾ ಖಾನಾ ಸಾಥ ಲಾತೀ ಹೈಂ ?
ಶೀಲಾ : ನಹೀಂ, ಮೈಂ ದೋಪಹರ ಮೇಂ ಕೈನ್ಟೀನ ಮೇಂ ಖಾತೀ ಹೂಂ . ಕಭೀ ಇಡಲೀ, ದೋಸಾ ತೋ ಕಭೀ ಸಿರ್ಫ ಫಲ ಖಾತೀ ಹೂಂ .
ಅಂಜಲಿ : ಆಪ ಶಾಮ ಕೋ ಘರ ಕಬ ಜಾತೀ ಹೈಂ ?
ಶೀಲಾ : ಮೈಂ ಶಾಮ ಕೋ ಕಂಪ್ಯೂಟರ ಸೀಖತೀ ಹೂಂ, ಇಸಲಿಏ ದೇರ ಸೇ ಘರ ಜಾತೀ ಹೂಂ .



ಪಾಠ - 28
ಘರ ಪರ ಮುಲಾಕಾತ
ವಹ ........ಜಾತಾ/ಜಾತೀ ಹೈ . ವೇ ...........ಜಾತೇ/ಜಾತೀ ಹೈಂ .
ತನೂಜಾ - ಆಓ ಸರಲಾ, ಬೈಠೋ .
ಸರಲಾ - ನಮಸ್ತೇ . ತುಮ ಕೈಸೀ ಹೋ ?
ತನೂಜಾ - ನಮಸ್ತೇ . ಮೈಂ ಅಚ್ಛೀ ಹೂಂ . ಇನಸೇ ಮಿಲೋ, ಯೇ ಹೈಂ ಮೇರೇ ಪತಿ ಶ್ರೀ ವರ್ಮಾ ಔರ ಯಹ ಮೇರಾ ಬೇಟಾ ವರುಣ ಹೈ .
ಸರಲಾ - ನಮಸ್ತೇ .
ವರ್ಮಾ ವ ವರುಣ - ನಮಸ್ತೇ, ಅಚ್ಛಾ ಬೈಠಿಏ . ಹಮ ಅಭೀ ಆತೇ ಹೈಂ . ಬಾಜಾರ ಮೇಂ ಕುಛ ಕಾಮ ಹೈ . (ವರ್ಮಾ ಔರ ವರುಣ
ಬಾಜಾರ ಚಲೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ )
ತನೂಜಾ - ಮೈಂ ತುಮ್ಹಾರೇ ಲಿಏ ಶರ್ಬತ ಲಾತೀ ಹೂಂ .
ಸರಲಾ - ಶ್ರೀ ವರ್ಮಾ ಕಹಾಂ ಕಾಮ ಕರತೇ ಹೈಂ ?
ತನೂಜಾ - ವೇ ದಿಲ್ಲೀ ಹಾಈಕೋರ್ಟ ಮೇಂ ಕಾಮ ಕರತೇ ಹೈಂ . ತುಮ್ಹಾರೇ ಪತಿ ಕಹಾಂ ಕಾಮ ಕರತೇ ಹೈಂ ?
ಸರಲಾ - ವೇ " ಪೋಲರ " ಕಂಪನೀ ಮೇಂ ಮೈನೇಜರ ಹೈಂ .
ತನೂಜಾ - ಇಸ ಸಮಯ ತುಮ್ಹಾರೀ ದೋನೋಂ ಬೇಟಿಯಾಂ ಕಹಾಂ ಹೈಂ ?
ಸರಲಾ - ವೇ ರೋಜ್ರ ಇಸ ಸಮಯ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ಯಾಲಯ ಜಾತೀ ಹೈಂ ತಥಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಸೀಖತೀ ಹೈಂ .
ತನೂಜಾ - ವೇ ದೋನೋಂ ಕಿಸ ಸ್ಕೂಲ ಮೇಂ ಪಢ಼ತೀ ಹೈಂ ?
ಸರಲಾ - ವೇ ಜವಾಹರ ವಿದ್ಯಾಲಯ ಮೇಂ ಪಢ಼ತೀ ಹೈಂ . ಆಪಕಾ ಬೇಟಾ ವರುಂಣ ಕಿಸ ಸ್ಕೂಲ ಮೇಂ ಪಢ಼ತಾ ಹೈ ?
ತನೂಜಾ - ವರುಣ ಮಾಡರ್ನ ಸ್ಕೂಲ ಮೇಂ ಪಢ಼ತಾ ಹೈ .
ಸರಲಾ - ಆಜಕಲ ಛುಟ್ಟಿಯಾಂ ಹೈಂ . ವರುಣ ಸಾರಾ ದಿನ ಕ್ಯಾ ಕರತಾ ಹೈ ?
ತನೂಜಾ - ಸುಬಹ ವಹ ಆಠ ಬಜೇ ಸೇ ನೌ ಬಜೇ ತಕ ಸ್ಕೂಲ ಮೇಂ ತೈರಾಕೀ ಸೀಖತಾ ಹೈ . ಘರ ಆಕರ ವಹ ನಹಾತಾ ಹೈ,
ನಾಶ್ತಾ ಕರತಾ ಹೈ ಫಿರ ಥೋಡ಼ೀ ದೇರ ಸ್ಕೂಲ ಕಾ ಕಾಮ ಕರತಾ ಹೈ .
ಸರಲಾ - ಶಾಮ ಕೋ ವಹ ಖೇಲತಾ ಹೈ ಯಾ ನಹೀಂ ?
ತನೂಜಾ - ಶಾಮ ಕೋ ವಹ ಚಾರ ಸೇ ಛಹ ಬಜೇ ತಕ ಚಿತ್ರಕಾರೀ ಸೀಖತಾ ಹೈ . ಛಹ ಬಜೇ ಕೇ ಬಾದ ವಹ ಪಾರ್ಕ ಮೇಂ ಖೇಲನೇ
ಜಾತಾ ಹೈ . ಕಭೀ-ಕಭೀ ಸಾಇಕಿಲ ಭೀ ಚಲಾತಾ ಹೈ . ತುಮ್ಹಾರೀ ಬೇಟಿಯೋಂ ಕೀ ಕ್ಯಾ ದಿನಚರ್ಯಾ ರಹತೀ ಹೈ ?
ಸರಲಾ - ವೇ ದೋನೋಂ ಸುಬಹ ಆಠ ಬಜೇ ಸೇ ನೌ ಬಜೇ ತಕ ಕಂಪ್ಯೂಟರ ಸೀಖತೀ ಹೈಂ, ಫಿರ ಆಕರ ನಾಶ್ತಾ ಕರತೀ ಹೈಂ .
ಕುಛ ದೇರ ಪಢ಼ನೇ ಕೇ ಬಾದ ಟೀ.ವೀ. ದೇಖತೀ ಹೈಂ . ಶಾಮ ಕೋ ವೇ ಪಾಂಚ ಸೇ ಛಹ ಬಜೇ ತಕ ಸಂಗೀತ ಸೀಖತೀ ಹೈಂ
ತನೂಜಾ - ಕ್ಯಾ ವೇ ಕುಛ ಖೇಲತೀ ಭೀ ಹೈಂ ?
ಸರಲಾ - ನಹೀಂ, ವೇ ರೋಜ್ರ ನಹೀಂ ಖೇಲತೀಂ . ಕಭೀ-ಕಭೀ ಶಾಮ ಕೋ ಬೈಡಮಿಂಟನ ಖೇಲತೀ ಹೈಂ .
ತನೂಜಾ - ಕಿಸೀ ದಿನ ತುಮ ಸಬಕೋ ಲೇಕರ ಘರ ಆನಾ .
ಸರಲಾ - ಜರೂರ, ತುಮ ಭೀ ಸಪರಿವಾರ ಮೇರೇ ಘರ ಆಓ .
ತನೂಜಾ -ಹಾಂ, ಆಊಂಗೀ .
ಪಾಠ - 29
ಜನ್ಮದಿನ ಕಾ ನಿಮಂತ್ರಣ
ಗಣೇಶನ : ನಮಸ್ತೇ, ರಮೇಶ ಜೀ .
ರಮೇಶ : ಗಣೇಶನ ಜೀ, ಆಇಏ . ಲತಾ ಜೀ, ಆಪ ಭೀ ಆಇಏ . ಬೈಠಿಏ .
ಸೀಮಾ : ನಮಸ್ತೇ ಭಾಈ ಸಾಹಬ, ನಮಸ್ತೇ ಬಹನ ಜೀ . ಆಇಏ, ಸ್ವಾಗತ ಹೈ .
ಗಣೇಶನ-ಲತಾ : ಧನ್ಯವಾದ .
ರಮೇಶ : ಕಹಿಏ . ಚಾಯ ಯಾ ಕಾಫ಼ೀ ಕ್ಯಾ ಲೇಂಗೇ ? (ಡ್ರಾಇಂಗ ರೂಮ ಮೇಂ ಬೈಠನೇ ಕೇ ಬಾದ)
ಗಣೇಶನ : ಬಸ ಪಾನೀ ದೀಜಿಏ . ಚಾಯ-ಕಾಫ಼ೀ ನ ಲಾಏಂ .
ಸೀಮಾ : ಲೀಜಿಏ, ಪಾನೀ ಲೀಜಿಏ .
(ಭೂಷಣ ಕಾ ಪ್ರವೇಶ)
ಭೂಷಣ: ನಮಸ್ತೇ ಅಂಕಲ . ನಮಸ್ತೇ ಆಂಟೀ .
ಗಣೇಶನ : ಆಓ ಬೇಟೇ . ಇಧರ ಆಓ, ಯಹಾಂ ಬೈಠೋ .
ರಮೇಶ : ಬೇಟೇ ಭೂಷಣ . ಅಪನಾ ಏಲಬಮ ಲಾಓ, ಚಾಚಾ ಜೀ ಕೋ ದಿಖಾಓ .
(ಭೂಷಣ ಏಲಬಮ ಲೇಕರ ಆತಾ ಹೈ .)
ಭೂಷಣ: ದೇಖಿಏ ಅಂಕಲ . ಯಹ ಮೇರೇ ಜನ್ಮದಿನ ಕಾ ಏಲಬಮ ಹೈ . ಯಹ ದೇಖಿಏ, ಯೇ ಮೇರೀ ದಾದೀ ಹೈಂ . ಯೇ ಮೇರೀ ಬುಆಜೀ ಹೈಂ .
ರಮೇಶ : ಭೂಷಣ, ಲಾಓ ಏಲಬಮ ಮುಝೇ ದೋ . ಲೀಜಿಏ ಗಣೇಶನ ಜೀ, ಇಸಮೇಂ ಹಮಾರೇ ಪರಿವಾರ ಕೇ ಚಿತ್ರ ಭೀ ಹೈಂ, ಜರಾ ಇನ್ಹೇಂ ಭೀ ದೇಖಿಏ .
ಗಣೇಶನ : ಚಿತ್ರ ಬಹುತ ಸುಂದರ ಹೈಂ . ಅಚ್ಛಾ, ಕಲ ಮೇರೀ ಬೇಟೀ ಕಾ ಜನ್ಮದಿನ ಹೈ . ಆಪ ಲೋಗ ಆಇಏ . ಹಮಾರೇ ಸಾಥ ಭೋಜನ ಕೀಜಿಏ .
ಸೀಮಾ : ಅಚ್ಛಾ, ಆಏಂಗೇ . ಕಿತನೇ ಬಜೇ ?
ಲತಾ : ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಸಾತ ಬಜೇ ಹೈ . ಆಪ ಲೋಗ ಜರೂರ ಆಇಏ . ಭೂಲಿಏಗಾ ನಹೀಂ . ಅಚ್ಛಾ, ಚಲತೇ ಹೈಂ .
ಗಣೇಶನ : ಅಚ್ಛಾ, ಇಜಾಜತ ದೀಜಿಏ . ನಮಸ್ತೇ .
ಪಾಠ - 30
ಖಾನೇ ಕೀ ಮೇಜ ಪರ
ಚಾಹಿಏ .
ಪಸಂದ ಹೈ .
(ದರವಾಜೇ ಕೀ ಘಂಟೀ ಬಜತೀ ಹೈ)
ರಮೇಶ - (ದರವಾಜಾ ಖೋಲತೇ ಹೈಂ) ಆಇಏ, ರಂಗನಾಥನ ಜೀ . ವಾಹ ! ಭಾಭೀ ಜೀ ಭೀ ಹೈಂ . ಬಡ಼ೀ ಖುಶೀ ಹುಈ ಭಾಭೀ ಜೀ ಕೋ ದೇಖಕರ . ಆಪಕೀ ತಬೀಯತ ತೋ ಠೀಕ ಹೈ ನ ?
ರಂಗನಾಥನ - ಹಾಂ, ಇನಕೀ ತಬೀಯತ ಪಹಲೇ ಸೇ ಬೇಹತರ ಹೈ . ದೇರೀ ಸೇ ಆನೇ ಕೀ ಮಾಫ಼ೀ ಮಾಂಗತಾ ಹೂಂ .
ರಮೇಶ - ಕೋಈ ಬಾತ ನಹೀಂ, ರಂಗನಾಥನ ಜೀ .
(ಆವಾಜ ದೇಕರ ಅಪನೀ ಪತ್ನೀ ಸುಷಮಾ ಕೋ ಬುಲಾತೇ ಹೈಂ .)
ಸುಷಮಾ - ಅರೇ ! ಜಯಶ್ರೀ ಭಾಭೀ ! ಬಡ಼ೀ ಖುಶೀ ಹುಈ ಆಪಕೋ ಸ್ವಸ್ಥ ದೇಖಕರ . ಚಲಿಏ, ಅಂದರ ಬೈಠೇಂ . ಆಜ ಗರ್ಮೀ ಬಹುತ ಹೈ - ಆಪ ಲೋಗೋಂ ಕೇ ಲಿಏ ಮೈಂನೇ ಏಕ ಪೇಯ ಬನಾಯಾ ಹೈ . ಆಪ ಲೋಗೋಂ ಕೋ ಪಸಂದ ಆಏಗಾ .
(ರಸೋಈಘರ ಸೇ ಚಾರ ಗಿಲಾಸೋಂ ಮೇಂ ಭರಕರ ಪನಾ ಲಾತೀ ಹೈ)
ಲೀಜಿಏ, ಇಸೇ ಪನಾ ಕಹತೇ ಹೈಂ .
ರಂಗನಾಥನ - (ಪನಾ ಪೀತೇ ಹುಏ) ವಾಕಈ . ಯಹ ಬಹುತ ಸ್ವಾದಿಷ್ಟ ಹೈ . ಮುಝೇ ತೋ ಬಹುತ ಪಸಂದ ಆಯಾ . ಮುಝೇ ಏಕ ಗಿಲಾಸ ಪನಾ ಔರ ಚಾಹಿಏ . ಯಹ ಕಚ್ಚೇ ಆಮ ಕಾ ಬನಾ ಹೈ ನ ?
ಸುಷಮಾ - ಠೀಕ ಪಹಚಾನಾ ಆಪನೇ . ಮುಝೇ ಅಚ್ಛಾ ಲಗಾ ಕಿ ಆಪಕೋ ಯಹ ಪಸಂದ ಆಯಾ . ಮೈಂ ಔರ ಪನಾ ಲಾತೀ ಹೂಂ .
ರಮೇಶ - ಚಲಿಏ, ಖಾನೇ ಕೀ ಮೇಜ ಪರ ಬೈಠತೇ ಹೈಂ . ವಹೀಂ ಬಾತಚೀತ ಭೀ ಹೋಗೀ ಔರ ಖಾನಾ ಭೀ .
(ಸಭೀ ಖಾನೇ ಕೀ ಮೇಜ ಪರ ಜಾಕರ ಬೈಠತೇ ಹೈಂ . ಸುಷಮಾ ಪನೇ ಕೇ ದೋ ಗಿಲಾಸ ಲಾತೀ ಹೈ .)
ಸುಷಮಾ - ಲೀಜಿಏ ಭಾಈ ಸಾಹಬ ಪನಾ, ಭಾಭೀ ಜೀ ಆಪ ಭೀ ಲೀಜಿಏ .
ಜಯಶ್ರೀ - ಧನ್ಯವಾದ, ಸುಷಮಾ ಜೀ . ಮುಝೇ ಉತ್ತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾನಾ ಬಹುತ ಪಸಂದ ಹೈ .
ಸುಷಮಾ - ಅರೇ ! ಜಯಶ್ರೀ ಭಾಭೀ ಮುಝೇ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ ವ್ಯಂಜನ ಬಹುತ ಪಸಂದ ಹೈಂ . ದೋಸಾ, ಇಡಲೀ, ಉತ್ತಪಮ ತಥಾ ಸಾಂಭರ ವಿಶೇಷ ರೂಪ ಸೇ ಪಸಂದ ಹೈಂ .
ರಂಗನಾಥನ - ಭಾಭೀ ಜೀ, ಆಜ ಆಪನೇ ಮೇರೀ ಪಸಂದ ಕೀ ಕೌನ-ಕೌನ ಸೀ ಚೀಜ್ರೇಂ ಬನಾಈ ಹೈಂ ?
ರಮೇಶ - ರಂಗನಾಥನ ಜೀ, ಅಭೀ ಆಪಕೇ ಸಾಮನೇ ಆಪಕೀ ಪಸಂದ ಕೀ ಚೀಜೇಂ ಆ ಜಾಏಂಗೀ - ಜಮಕರ ಖಾನಾ ಖಾಇಏ .
(ಸುಷಮಾ ಮೇಜ ಪರ ತರಹ-ತರಹ ಕೇ ವ್ಯಂಜನ ರಖತೀ ಹೈ . ಸಬ ಖಾನಾ ಶುರೂಂ ಕರತೇ ಹೈಂ .)
ಜಯಶ್ರೀ - ಯಹ ಕೌನ ಸೀ ದಾಲ ಹೈ ? ಮುಝೇ ಪಸಂದ ಆಈ . ಸಬ್ಜಿಯಾಂ ಭೀ ಬಹುತ ಸ್ವಾದಿಷ್ಟ ಹೈಂ . ಮುಝೇ ದಾಲ ಔರ ಸಬ್ಜ್ರೀ ಥೋಡ಼ೀ ಔರ ಚಾಹಿಏ .
ಸುಷಮಾ - ಯಹ ಲೀಜಿಏ, ಯಹ ಅರಹರ ಕೀ ದಾಲ ಹೈ . ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಕೇ ಲೋಗ ಇಸೇ ಬಹುತ ಪಸಂದ ಕರತೇ ಹೈಂ . ಥೋಡ಼ೀ ಮಿಠಾಈ ಭೀ ಲೀಜಿಏ ನಾ .
ಜಯಶ್ರೀ - ಮುಝೇ ಮಿಠಾಈ ಪಸಂದ ನಹೀಂ ಹೈ . ಮೈಂ ಮಿಠಾಈ ನಹೀಂ ಖಾತೀ . ಏಕ ದಿನ ಹಮಾರೇ ಯಹಾಂ ಖಾನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಆಇಏ . ಆಪಕೀ ಪಸಂದ ಕೇ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ ವ್ಯಂಜನ ಬನಾಊಂಗೀ .
ರಮೇಶ - ಹಮ ದೋನೋಂ ಅವಶ್ಯ ಆಏಂಗೇ . ಹಮ ದೋನೋಂ ಕೋ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ ವ್ಯಂಜನ ಬಹುತ ಪಸಂದ ಹೈಂ .
ರಂಗನಾಥನ - ಅಗಲೇ ರವಿವಾರ ಕಾ ದಿನ ಪಕ್ಕಾ ರಹಾ . ಭಾಭೀ ಜೀ ಮುಝೇ ಏಕ ಗಿಲಾಸ ಪಾನೀ ಚಾಹಿಏ .
ಜಯಶ್ರೀ - ಸುಷಮಾ ಜೀ, ಮುಝೇ ಭೀ ಏಕ ಗಿಲಾಸ ಪಾನೀ ಚಾಹಿಏ .

ಪಾಠ -31
ದುಕಾನ ಮೇಂ
ದುಕಾನದಾರ : ಆಇಏ ಸಾಹಬ ಆಇಏ . ಆಪಕೋ ಕ್ಯಾ ಚಾಹಿಏ ?
ಗ್ರಾಹಕ : ಹಮೇಂ ಟೂಥಪೇಸ್ಟ, ನಹಾನೇ ಕಾ ಸಾಬುನ ಔರ ಕಪಡ಼ೇ ಧೋನೇ ಕಾ ಪಾಉಡರ ದಿಖಾಇಏ .
ದುಕಾನದಾರ : ಯಹ ದೇಖಿಏ, ಕೋಲಗೇಟ ಟೂಥಪೇಸ್ಟ, ಯಹ ಬಬೂಲ ಟೂಥಪೇಸ್ಟ ಔರ ಯಹ ಹೈ ವಜ್ರದಂತೀ, ಕೌನ ಸಾ ದೂಂ ?
ಗ್ರಾಹಕ : ಹಮೇಂ ಕೋಲಗೇಟ ದೀಜಿಏ . ದೋ ಸೌ ಗ್ರಾಮ ಟ್ಯೂಬ ಕಾ ಕ್ಯಾ ದಾಮ ಹೈ ?
ದುಕಾನದಾರ : ಪೈಂಸಠ ರುಪಏ .
ಗ್ರಾಹಕ : ಯಹ ತೋ ಮಹಂಗಾ ಲಗತಾ ಹೈ .
ದುಕಾನದಾರ : ಮಹಂಗಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಸಾಹಬ, ದಾಮ ಠೀಕ ಹೈ . ಲೇ ಲೀಜಿಏ .
ಗ್ರಾಹಕ : ಅಚ್ಛಾ ದೇ ದೀಜಿಏ . ಸಾಬುನ ದಿಖಾಇಏ .
ದುಕಾನದಾರ : ಯಹ ಲೀಜಿಏ . ಯಹ ಛೋಟಾ ಔರ ಯಹ ಬಡ಼ಾ ಸಾಬುನ ಹೈ . ಕೌನ-ಸಾ ಲೇಂಗೇ ?
ಗ್ರಾಹಕ : ಬಡ಼ಾ ದೀಜಿಏ . ಕಿತನೇ ಕಾ ಹೈ ?
ದುಕಾನದಾರ : ಬೀಸ ರುಪಏ ಕಾ .
ಗ್ರಾಹಕ : ದೋ ಟಿಕಿಯಾ ದೇ ದೀಜಿಏ .
ದುಕಾನದಾರ : ಸಾಹಬ, ಮೇರೀ ಬಾತ ಮಾನಿಏ ತೋ ಆಪ ಹಮಾಮ ಸಾಬುನ ಲೀಜಿಏ . ಇಸಕೇ ಸಾಥ ಸಾಬುನದಾನೀ ಮುಫ಼್ತ ಮಿಲತೀ ಹೈ .
ಗ್ರಾಹಕ : ಠೀಕ ಹೈ, ಇಸಕೀ ದೋ ಟಿಕಿಯಾ ದೇ ದೀಜಿಏ .
ದುಕಾನದಾರ : ಬಹುತ ಅಚ್ಛಾ . ಔರ ಬೋಲಿಏ ?
ಗ್ರಾಹಕ : ಅಚ್ಛಾ, ಕಪಡ಼ೇ ಧೋನೇ ಕಾ ಸಬಸೇ ಅಚ್ಛಾ ಪಾಉಡರ ಕೌನ-ಸಾ ಹೈ .
ದುಕಾನದಾರ : ನಿರಮಾ ಸಬಸೇ ಬಢಿ಼ಯಾ ಹೈ . ಫೇನಾ ಭೀ ಅಚ್ಛಾ ಹೈ .
ಗ್ರಾಹಕ : ನಿರಮಾ ಹೀ ದೀಜಿಏ .
ದುಕಾನದಾರ : ಛೋಟಾ ದೂಂ, ಮೀಡಿಯಮ ಯಾ ಬಡ಼ಾ ?
ಗ್ರಾಹಕ : ಬಡ಼ಾ ದೀಜಿಏ .
ದುಕಾನದಾರ : ಔರ ಕ್ಯಾ ದೂಂ, ಸಾಹಬ ?
ಗ್ರಾಹಕ : ಚಾಯ .
ದುಕಾನದಾರ : ಚಾಯ ತೋ ಹಮಾರೇ ಯಹಾಂ ನಹೀಂ ಮಿಲತೀ, ಸಾಹಬ . ಔರ ಕಹಿಏ ?
ಗ್ರಾಹಕ : ಬಸ . ಬಿಲ ಬನಾ ದೀಜಿಏ .
ದುಕಾನದಾರ : ಯಹ ಲೀಜಿಏ ಆಪಕಾ ಬಿಲ .
ಗ್ರಾಹಕ : ಯೇ ಲೀಜಿಏ ಪೈಸೇ .
ದುಕಾನದಾರ : ಯೇ ಲೀಜಿಏ ಬಾಕೀ ಪೈಸೇ, ಗಿನ ಲೀಜಿಏ .
ಗ್ರಾಹಕ : (ಗಿನಕರ) ಠೀಕ ಹೈ .
ದುಕಾನದಾರ : ನಮಸ್ತೇ ಸಾಹಬ .
ಗ್ರಾಹಕ : ನಮಸ್ಕಾರ .


ಪಾಠ - 32
ಯಾತ್ರಾ ಕೀ ತೈಯಾರೀ
ಪತ್ನೀ : ಉಫ, ಇಸ ಸಾಲ ಗರ್ಮೀ ಬಹುತ ಹೈ . ಬತಾಇಏ, ಕ್ಯಾ ಕರೇಂ ?
ಪತಿ : ಚಲೋ, ಪಹಾಡ಼ ಪರ ಚಲೇಂ . ಠಂಡೀ-ಠಂಡೀ ಹವಾ ಕಾ ಆನಂದ ಲೇಂ . ಬೋಲೋ, ಕಹಾಂ ಜಾನಾ ಚಾಹತೀ ಹೋ - ಶಿಮಲಾ ಯಾ ಅಲ್ಮೋಡ಼ಾ ?
ಪತ್ನೀ : ಮೈಂ ತೋ ಕೌಸಾನೀ ಚಲನಾ ಚಾಹತೀ ಹೂಂ . ಉಸೇ ಭಾರತ ಕಾ ಸ್ವಿಟ್ಜರಲೈಂಡ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಕೌಸಾನೀ ಕವಿ ಸುಮಿತ್ರಾನಂದನ ಪಂತ ಕಾ ಜನ್ಮ ಸ್ಥಾನ ಭೀ ಹೈ .
ಪತಿ : ತಬ ತೋ ಅಲ್ಮೋಡ಼ಾ ಠೀಕ ಹೈ . ವಹಾಂ ಸೇ ಕೌಸಾನೀ ಪಾಸ ಹೈ . ವಹಾಂ ಅಚ್ಛೇ ಹೋಟಲ ಭೀ ಹೈಂ .
ಪತ್ನೀ : ಸುಝಾವ ತೋ ಠೀಕ ಹೈ, ಮಗರ ಗಾಡ಼ೀ ಮೇಂ ರಿಜರ್ವೇಶನ ಶಾಯದ ನ ಮಿಲೇ ?
ಪತಿ : ಕ್ಯೋಂ ನ ಹಮ ಬಸ ಸೇ ಚಲೇಂ ?
ಪತ್ನೀ : ನಾ ಬಾಬಾ ನಾ, ಏಕ ತೋ ಪಹಾಡ಼ ಕಾ ರಾಸ್ತಾ ಔರ ದೂಸರೇ ಬಸ ಕೀ ಯಾತ್ರಾ .
ಪತಿ : ಕೋಈ ಬಾತ ನಹೀಂ . ಹಮ ಟೈಕ್ಸೀ ಸೇ ಚಲತೇ ಹೈಂ . ಮೇರಾ ಏಕ ಮಿತ್ರ ಹೈ ಸಂಜಯ ಕುಮಾರ . ವಹ ಟೈಕ್ಸೀ ಚಲಾತಾ ಹೈ . ಉಸೇ ಫ಼ೋನ ಕರೂಂ ?
ಪತ್ನೀ : ಯಹ ಭೀ ಕೋಈ ಪೂಛನೇ ಕೀ ಬಾತ ಹೈ ? ಅಭೀ ಕೀಜಿಏ .
ಪತಿ : ಚಿಂತಾ ನ ಕರೋ . ಟೈಕ್ಸೀ ಕಾ ಇಂತಜಾಮ ಪಕ್ಕಾ ಸಮಝೋ . ಅಬ ಯಾತ್ರಾ ಕೀ ತೈಯಾರೀ ಶುರೂ ಕರೇಂ ?
ಪತ್ನೀ : ಚಾರ ಜೋಡ಼ೀ ಕಪಡ಼ೇ ಕಾಫೀ ಹೈಂ . ಔರ ಕ್ಯಾ-ಕ್ಯಾ ಚೀಜ್ರೇಂ ಲೇಂ ?
ಪತಿ : ಪಹಾಡ಼ ಪರ ಹಲ್ಕೀ ಠಂಡ ಪಡ಼ ಸಕತೀ ಹೈ . ಸ್ವೇಟರ ಔರ ಊನೀ ಶಾಲ ರಖ ಲೋ .
ಪತ್ನೀ : ಔರ ಕ್ಯಾ ಲೇ ಚಲೇಂ ?
ಪತಿ : ಶಾಯದ ವಹಾಂ ಪರ ಬಾರಿಶ ಭೀ ಹೋ . ಛತರೀ ಯಾ ರೇನ-ಕೋಟ ರಖ ಲೇಂ .
ಅಚ್ಛಾ ಯಹ ಬತಾಓ, ಕಬ ಲೌಟನಾ ಚಾಹತೀ ಹೋ ?
ಪತ್ನೀ : ಶುಕ್ರವಾರ ಶಾಮ ಕೋ .
ಪತಿ : ಅಚ್ಛೀ ಬಾತ ಹೈ . ಟೈಕ್ಸೀ ಕೇ ಲಿಏ ಅಭೀ ಫ಼ೋನ ಕರತಾ ಹೂಂ .

ಪಾಠ - 33
ಡಿಸ್ಪೇಂಸರೀ ಮೇಂ
ಮೇಹತಾ : ನಮಸ್ತೇ, ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ .
ಡಾಕ್ಟರ : ಆಇಏ, ಕಹಿಏ, ಆಪಕೋ ಕ್ಯಾ ತಕಲೀಫ಼ ಹೈ ?
ಮೇಹತಾ : ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ, ಯಹ ಮೇರಾ ಬೇಟಾ ಮೋಹನ ಹೈ . ಇಸೇ ಕಲ ಸೇ ಬುಖಾರ ಹೈ . ಇಸಕೇ ಶರೀರ ಮೇಂ ದರ್ದ ಭೀ ಹೈ . ಮುಝೇ ಬಹುತ ಚಿಂತಾ ಹೈ .
ಡಾಕ್ಟರ : ಬೇಟೇ, ಜರಾ ಮೇರೇ ಪಾಸ ಆಓ . ತುಮ್ಹೇಂ ಕ್ಯಾ ತಕಲೀಫ಼ ಹೈ,......ಬತಾಓ .
ಮೋಹನ : ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ, ಮುಝೇ ರಾತ ಕೋ ಖಾಂಸೀ ಆತೀ ಹೈ . ಏಕ ಪಲ ಭೀ ಚೈನ ನಹೀಂ ಆತಾ . ಖಾಂಸೀ ಸೇ ನೀಂದ ಭೀ ನಹೀಂ ಆತೀ .
(ಡಾಕ್ಟರ ಸ್ಟೇಥೋಸ್ಕೋಪ ಸೇ ಮೋಹನ ಕೀ ಜಾಂಚ ಕರತೇ ಹೈಂ .)
ಡಾಕ್ಟರ : ತೇಜ್ರ ಸಾಂಸ ಲೋ . ಅಪನೀ ಜೀಭ ದಿಖಾಓ ಬೇಟೇ, ಶಾಬಾಶ .
ಮೇಹತಾ : ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ, ಕೋಈ ಪರೇಶಾನೀ ಕೀ ಬಾತ ತೋ ನಹೀಂ ?
ಡಾಕ್ಟರ : ನಹೀಂ, ಚಿಂತಾ ಕೀ ಕೋಈ ಬಾತ ನಹೀಂ . ಆಪಕೇ ಬೇಟೇ ಕಾ ಗಲಾ ಖರಾಬ ಹೈ . ಛಾತೀ ಮೇಂ ಶಾಯದ ಬಲಗಮ ಹೈ . ಏಕ್ಸರೇ ಕರಾನಾ ಠೀಕ ರಹೇಗಾ .
ಮೇಹತಾ : ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ, ಏಕ್ಸರೇ ಕಹಾಂ ಕರಾಏಂ ?
ಡಾಕ್ಟರ : ಕ್ಯೋಂ ? ಆಪಕೋ ಸೀ.ಜೀ.ಏಚ.ಏಸ. ಡಿಸ್ಪೇಂಸರೀ ಕೀ ಸುವಿಧಾ ಮಿಲತೀ ಹೀ ಹೈ . ಆಪಕೋ ವಹೀಂ ಜಾನಾ ಚಾಹಿಏ . ಮೈಂ ಪರ್ಚೀ ಪರ ಲಿಖ ದೇತಾ ಹೂಂ .
ಮೇಹತಾ : ಮೋಹನ ಕೋ ಖಾನೇ ಮೇಂ ಕ್ಯಾ ದೂಂ, ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ ?
ಡಾಕ್ಟರ : ಇಸೇ ಫಲ ಔರ ತಾಜ್ರೀ ಸಬ್ಜ್ರಿಯಾಂ ದೀಜಿಏ .
ಮೋಹನ : ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ, ಮುಝೇ ಸಂತರಾ ಔರ ಸೇಬ ಪಸಂದ ಹೈಂ . ಖಾ ಸಕತಾ ಹೂಂ ?
ಡಾಕ್ಟರ : ಹಾಂ, ಖೂಬ ಫಲ ಖಾಓ .
ಮೇಹತಾ : ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ, ಇಸೇ ದೂಧ ದೂಂ ಯಾ ಕಾಫ಼ೀ ?
ಡಾಕ್ಟರ : ಚಾಯ-ಕಾಫ಼ೀ ನಹೀಂ, ಸಿರ್ಫ ದೂಧ ದೀಜಿಏ .
ಮೇಹತಾ : ಠೀಕ ಹೈ, ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ ಔರ ಕೋಈ ದವಾ ?
ಡಾಕ್ಟರ : ತೀನ ದವಾಏಂ ಲಿಖ ರಹಾ ಹೂಂ . ಚಾರ-ಚಾರ ಘಂಟೇ ಕೇ ಅಂತರಾಲ ಸೇ ಯೇ ದವಾಏಂ ಮೋಹನ ಕೋ ದೀಜಿಏಗಾ .
ಮೇಹತಾ : ಧನ್ಯವಾದ, ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ, ನಮಸ್ತೇ .
ಡಾಕ್ಟರ : ನಮಸ್ತೇ .

ಪಾಠ - 34
ಕ್ರಿಕೇಟ ಮೈಚ
(ಆಂಖೋಂ ದೇಖಾ ಹಾಲ)
ಯಹ ಆಕಾಶವಾಣೀ ಹೈ . ಇಸ ಸಮಯ ಆಪ ಭಾರತ ಔರ ಇಂಗ್ಲೈಂಡ ಕೇ ಬೀಚ ಖೇಲೇ ಜಾ ರಹೇ ಚೌಥೇ ಏಕ ದಿವಸೀಯ ಕ್ರಿಕೇಟ ಮೈಚ ಕಾ ಆಂಖೋಂ ದೇಖಾ ಹಾಲ ಸುನ ರಹೇ ಹೈಂ . ಭಾರತ ಇಂಗ್ಲೈಂಡ ಕೇ ತೀನ ಸೌ ಪಚ್ಚೀಸ ರನೋಂ ಕಾ ಪೀಛಾ ಕರ ರಹಾ ಹೈ . ಏಕ-ಏಕ ರನ ಕೇ ಸಾಥ ಹೀ ಭಾರತ ಜೀತ ಕೀ ತರಫ ಬಢ಼ ರಹಾ ಹೈ . ದರ್ಶಕ ಢೋಲ-ನಗಾಡ಼ೇ ಪೀಟ ರಹೇ ಹೈಂ . ಕುಛ ದರ್ಶಕ ತಿರಂಗಾ ಲೇಕರ ದೌಡ಼ ರಹೇ ಹೈಂ . ಆಕಾಶ ಮೇಂ ತಿರಂಗೇ ಗುಬ್ಬಾರೇ ಭೀ ದಿಖಾಈ ದೇ ರಹೇ ಹೈಂ . ಲಾರ್ಡ್್ಸ ಕೇ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮೈದಾನ ಮೇಂ ಪಹಲೀ ಬಾರ ಇತನಾ ಉತ್ಸಾಹ ದಿಖಾಈ ದೇ ರಹಾ ಹೈ . ತಿರಂಗೇ ಕೋ ಲಹರಾತಾ ದೇಖಕರ ಇಂಗ್ಲೈಂಡ ಮೇಂ ಲಘು ಭಾರತ ಕಾ ದೃಶ್ಯ ದಿಖಾಈ ದೇ ರಹಾ ಹೈ .

ಗೇಂದಬಾಜ್ರ ಹರ ತರಹ ಕೀ ಗೇಂದ ಫೇಂಕ ರಹೇ ಹೈಂ ಲೇಕಿನ ಮಧ್ಯಕ್ರಮ ಕೇ ಬಲ್ಲೇಬಾಜ್ರ ಮೋಹಮ್ಮದ ಕೈಫ಼ ಆಜ ಗೇಂದಬಾಜ್ರೋಂ ಕೀ ಗೇಂದೋಂ ಕೀ ಧಜ್ಜಿಯಾಂ ಉಡ಼ಾ ರಹೇ ಹೈಂ . ಹರ ಗೇಂದ ಕೋ ವೇ ಆಫ ಸಾಇಡ ಕೀ ತರಫ ಆಸಾನೀ ಸೇ ಧಕೇಲ ರಹೇ ಹೈಂ . ಗೇಂದ ಬಲ್ಲೇ ಪರ ಲಗತೇ ಹೀ ತೇಜ್ರ ಗತಿ ಸೇ ಭಾಗೀ ಜಾ ರಹೀ ಹೈ . ದೋ ಖಿಲಾಡ಼ೀ ಉಸೇ ಪಕಡ಼ನೇ ಕೇ ಲಿಏ ದೌಡ಼ ರಹೇ ಹೈಂ ಔರ ಭಾರತ ಕೇ ಖಾತೇ ಮೇಂ ದೋ ಔರ ರನ . ಅಬ ಭಾರತ ಕೋ ಜೀತ ಕೇ ಲಿಏ ಸಿರ್ಫ ಏಕ ರನ ಕೀ ಜ್ರರೂಂರತ ಹೈ ಔರ ಯಹ ರಹೀ ಗೇಂದಬಾಜ್ರ ಕೀ ಅಗಲೀ ಗೇಂದ . ಗೇಂದ ಬಲ್ಲೇ ಕೇ ನಿಚಲೇ ಹಿಸ್ಸೇ ಸೇ ಲಗಕರ ಆಫ ಸಾಇಡ ಕೀ ತರಫ ತೇಜ್ರೀ ಸೇ ಭಾಗ ರಹೀ ಹೈ . ಕ್ಷೇತ್ರರಕ್ಷಕ ಗೇಂದ ರೋಕನೇ ಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ, ಔರ ಯಹ ರಹಾ ಚೌಕಾ . ಇಸೀ ಕೇ ಸಾಥ ಭಾರತ ಕೀ ದೋ ವಿಕಟೋಂ ಸೇ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಜೀತ .

ದರ್ಶಕ ಉತ್ಸಾಹಿತ ಹೈಂ . ಭೀಡ಼ ಮೈದಾನ ಕೀ ಓರ ದೌಡ಼ ರಹೀ ಹೈ . ಭಾರತೀಯ ಟೀಮ ಕೇ ಕಪ್ತಾನ ಸೌರಭ ಗಾಂಗುಲೀ ಭೀ ಖುದ ಕೋ ಸಂಭಾಲ ನಹೀಂ ಪಾ ರಹೇ ಹೈಂ . ವೇ ಮೈದಾನ ಕೀ ಓರ ದೌಡ಼ ರಹೇ ಹೈಂ . ವೇ ಅಬ ಅಪನೀ ಕಮೀಜ ಉತಾರಕರ ಹವಾ ಮೇಂ ಲಹರಾ ರಹೇ ಹೈಂ . ಭೀಡ಼ ತಿರಂಗಾ ಲಹರಾತೇ ಹುಏ ಭಾರತ ಮಾತಾ ಕೀ ಜಯ ಬೋಲ ರಹೀ ಹೈ . ಇಂಗ್ಲೈಂಡ ಟೀಮ ಕೇ ಖಿಲಾಡ಼ೀ ಭೀ ಖಡ಼ೇ ಹೋಕರ ಭಾರತೀಯ ಟೀಮ ಕಾ ಸಮ್ಮಾನ ಕರ ರಹೇ ಹೈಂ . ಭಾರತ ಕೀ ಇಸ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಜೀತ ಕೇ ಸಾಥ ಹೀ ಹಮ ಸ್ಟೂಡಿಯೋ ವಾಪಸ ಚಲತೇ ಹೈಂ .
ಪಾಠ - 35
ಫ಼ೋನ ಪರ
ಪಾತ್ರ : ಮೋಹನ (ಭಾಈ)
ರೇಣು (ಬಹನ)
ಮೀರಾ (ಬಡ಼ೀ ಬಹನ)
ಅಮರನಾಥ (ನೌಕರ)
( ಟ್ರಿನ-ಟ್ರಿನ ಘಂಟೀ ಬಜತೀ ಹೈ)
ನೌಕರ : (ಫ಼ೋನ ಉಠಾಕರ) ಹೈಲೋ . ಕೌನ ಬೋಲ ರಹೇ ಹೈಂ ?
ಮೀರಾ : ಮೈಂ ಮೀರಾ ಬೋಲ ರಹೀ ಹೂಂ . ಅಮರನಾಥ ಬೋಲ ರಹೇ ಹೋ ?
ಅಮರನಾಥ : ಹಾಂ, ದೀದೀ ಜೀ ನಮಸ್ತೇ . ಮೈಂ ಅಮರನಾಥ ಬೋಲ ರಹಾ ಹೂಂ . ಆಪ ಲೋಗ ಕೈಸೇ ಹೈಂ ?
ಮೀರಾ : ಅಮರನಾಥ ತುಮ ಕೈಸೇ ಹೋ ?.........ಹಾಂ, ಹಮ ಸಬ ಠೀಕ ಹೈಂ . ಅಚ್ಛಾ, ಜರಾ ರೇಣು ಕೋ ಬುಲಾಓ .
ಅಮರನಾಥ : ಬಹನ ಜೀ, ಆಪಕೀ ಜೀಜೀ ಫ಼ೋನ ಪರ ಹೈಂ .
ರೇಣು : ಅಭೀ ಆ ರಹೀ ಹೂಂ . (ಆಕರ ಫ಼ೋನ ಉಠಾತೀ ಹೈಂ) ಹೈಲೋ ದೀದೀ, ನಮಸ್ತೇ . ಕ್ಯಾ ಹಾಲ ಹೈಂ ? ಸಬ ಠೀಕ ಹೈ ?
ಮೀರಾ : ಸಬ ಮಜೇ ಮೇಂ ಹೈಂ . ತುಮ ಲೋಗ ಕ್ಯಾ ಕರ ರಹೇ ಹೋ ?
ರೇಣು : ಆಜ ಛುಟ್ಟೀ ಹೈ ನ . ಘರ ಪರ ಹೀ ಹೈಂ . ಅಭೀ ತೋ ಕುಛ ಕರ ನಹೀಂ ರಹೀ ಹೂಂ . ನಾಶ್ತಾ ಕರ ರಹೀ ಹೂಂ ಔರ ರೇಡಿಯೋ ಪರ ಗಾನೇ ಸುನ ರಹೀ ಹೂಂ . ಹಾಂ, ಆಜಕಲ ಏಕ ಚಿತ್ರ ಬನಾ ರಹೀ ಹೂಂ . ಕೈನವಸ ಪರ ತೈಲ ಚಿತ್ರ ಹೈ . ಸಮುದ್ರ ತಟ ಕಾ ದೃಶ್ಯ ಬನಾ ರಹೀ ಹೂಂ .
ಮೀರಾ : ಬಹುತ ಅಚ್ಛಾ . ತುಮ ತೋ ಆಜಕಲ ಚಿತ್ರಕಾರೀ ಸೀಖ ರಹೀ ಹೋ ನ ?
ರೇಣು : ಹಾಂ, ತೀನ-ಚಾರ ಮಹೀನೇ ಸೇ ಸೀಖ ರಹೀ ಹೂಂ . ಹಮಾರೇ ಘರ ಕೇ ಪಾಸ ಕಲಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ ಹೈ, ವಹೀಂ ಸೀಖ ರಹೀ ಹೂಂ .
ಮೀರಾ : ರೋಜ ಚಿತ್ರ ಬನಾನೇ ಕಾ ಅಭ್ಯಾಸ ಕರತೀ ಹೋ ನ ?
ರೇಣು : ಹಾಂ ದೀದೀ . ರೋಜ್ರ ಥೋಡ಼ೀ ದೇರ ಅಭ್ಯಾಸ ಕರತೀ ಹೂಂ . ಫಿರ ಗುರೂ ಜೀ ಕೋ ದಿಖಾತೀ ಹೂಂ . ವೇ ಮುಝೇ ಸುಝಾವ ದೇತೇ ಹೈಂ . ದೀದೀ, ಮುಝೇ ಲಗತಾ ಹೈ ಕಿ ಮೈಂ ತೇಜೀ ಸೇ ಸೀಖ ರಹೀ ಹೂಂ .
ಮೀರಾ : ಬಹುತ ಅಚ್ಛಾ . ಔರ ತುಮ್ಹಾರೀ ಪಢ಼ಾಈ ?
ರೇಣು : ಠೀಕ ಚಲ ರಹೀ ಹೈ ದೀದೀ . ಆಪ ಕ್ಯಾ ಕರ ರಹೀ ಹೈಂ ?
ಮೀರಾ : ಮೈಂ ಏಕ ಉಪನ್ಯಾಸ ಪಢ಼ ರಹೀ ಹೂಂ . ಭೀಷ್ಮ ಸಾಹನೀ ಕಾ ಉಪನ್ಯಾಸ ಹೈ " ತಮಸ " . ಬಹುತ ಅಚ್ಛಾ ಹೈ . ದೋ- ತೀನ
ದಿನ ಸೇ ಪಢ಼ ರಹೀ ಹೂಂ . ಇಸ ಪರ ಫ಼ಿಲ್ಮ ಭೀ ಬನೀ ಹೈ . ಆಜ ಶಾಮ ಕೋ ದೇಖನೇ ಜಾ ರಹೀ ಹೂಂ . ಅಚ್ಛಾ, ಮೋಹನ ಕಹಾಂ ಹೈ ?
ರೇಣು : ಅಭೀ ಬುಲಾತೀ ಹೂಂ . ಭೈಯಾ, ಜಲ್ದೀ ಆಓ . ದೀದೀ ಬಾತ ಕರನಾ ಚಾಹತೀ ಹೈಂ .
ಮೋಹನ : (ಫ಼ೋನ ಉಠಾಕರ) ಹೈಲೋ ದೀದೀ . ಕೈಸೇ ಹೈಂ ಆಪ ಸಬ ? ಕ್ಯಾ ಚಲ ರಹಾ ಹೈ ?
ಮೀರಾ : ಸಬ ಬಢಿ಼ಯಾ ಹೈ . ತುಮ ಬತಾಓ, ಅಭೀ ಕ್ಯಾ ಕರ ರಹೇ ಹೋ ?
ಮೋಹನ : ಖಾಸ ಕುಛ ನಹೀಂ, ಅಖ಼ಬಾರ ದೇಖ ರಹಾ ಹೂಂ .
ಮೀರಾ : ತುಮ್ಹಾರೇ ಸಂಗೀತ ಕಾ ಅಭ್ಯಾಸ ಠೀಕ ಚಲ ರಹಾ ಹೈ ನ ?
ಮೋಹನ : ಹಾಂ, ದೀದೀ . ಅಗಲೇ ಮಹೀನೇ ಕಾಲೇಜ್ರ ಮೇಂ ಸಂಗೀತ ಕೀ ಪ್ರತಿಯೋಗಿತಾ ಹೈ . ಉಸೀ ಕೀ ತೈಯಾರೀ ಕರ ರಹಾ ಹೂಂ .
ಮೀರಾ : ಕ್ಯಾ ಆಇಟಮ್ಸ ಪೇಶ ಕರ ರಹೇ ಹೋ ? ಭಜನ ?
ಮೋಹನ : ನಹೀಂ ದೀದೀ . ಇಸ ಬಾರ ರವೀಂದ್ರ ಸಂಗೀತ ಕೀ ಪ್ರತಿಯೋಗಿತಾ ಹೈ . ಹಮಾರೀ ಟೀಮ ಏಕ ಗೀತ ಗಾ ರಹೀ ಹೈ .
ಮೀರಾ : ಬಹುತ ಅಚ್ಛಾ . ತುಮ ರವೀಂದ್ರ ಸಂಗೀತ ಕಬ ಸೇ ಸೀಖ ರಹೇ ಹೋ ?
ಮೋಹನ : ಕರೀಬ ಚಾರ ಮಹೀನೇ ಸೇ . ಇಸಕೇ ಲಿಏ ಮೈಂ ಬಂಗಲಾ ಭಾಷಾ ಭೀ ಸೀಖ ರಹಾ ಹೂಂ .
ಮೀರಾ : ಬಢಿ಼ಯಾ . ತುಮ್ಹೇಂ ಅಭೀ ಸೇ ಹಾರ್ದಿಕ ಬಧಾಈ . ಅಚ್ಛಾ, ಫ಼ೋನ ರಖತೀ ಹೂಂ .
ಮೋಹನ : ಅಚ್ಛಾ ದೀದೀ .


ಪಾಠ - 36
ಪಿಕನಿಕ
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ಅಗಲೇ ರವಿವಾರ ಕೋ ಹಮ ಲೋಗ ಕಹೀಂ ಪಿಕನಿಕ ಕೇ ಲಿಏ ಚಲೇಂ .
ಸುಭಾಷ : ತಬ ತೋ ಮಜಾ ಆಏಗಾ ಸರ, ಕಹಾಂ ಚಲೇಂಗೇ ?
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ಕಹಾಂ ಚಲೇಂಗೇ, ಯಹ ತೋ ಆಪ ಲೋಗ ಹೀ ತಯ ಕರೇಂಗೇ .
ಜಾವೇದ : ಸರ, ಸೂರಜಕುಂಡ ಠೀಕ ರಹೇಗಾ .
ಗೀತಾ : ನಹೀಂ ಸರ, ಆಗರಾ ಅಚ್ಛಾ ರಹೇಗಾ .
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ನಹೀಂ ಗೀತಾ, ಹಮ ಇತನೀ ದೂರ ನಹೀಂ ಜಾಏಂಗೇ . ಸೂರಜಕುಂಡ ಚಲೇಂಗೇ .
ಗೀತಾ : ಕಬ ಚಲೇಂಗೇ ?
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ಹಮ ಸುಬಹ ನಾಶ್ತಾ ಕರಕೇ ನೌ ಬಜೇ ನಿಕಲೇಂಗೇ ಔರ ದಸ ಬಜೇ ವಹಾಂ ಪಹುಂಚೇಂಗೇ, ವಹಾಂ ಘೂಮೇಂಗೇ, ಖೇಲೇಂಗೇ ಔರ ಗಾನಾ ಗಾಏಂಗೇ . ಬಡ಼ಾ ಹೀ ಸುಂದರ ಪಹಾಡ಼ೀ ಕ್ಷೇತ್ರ ಹೈ . ಬೀಚ ಮೇಂ ಕುಂಡ ಬನಾ ಹೈ .
ಜಾವೇದ : ಅಚ್ಛಾ, ಖಾನೇ ಕಾ ಕ್ಯಾ ಪ್ರಬಂಧ ಹೋಗಾ ?
ಸುಭಾಷ : ದೋ ವಿದ್ಯಾರ್ಥೀ ಮಿಠಾಈ ಲಾಏಂಗೇ . ದೋ ವಿದ್ಯಾರ್ಥೀ ನಮಕೀನ ಔರ ದೋ ವಿದ್ಯಾರ್ಥೀ ಫಲ ಲಾಏಂಗೇ .
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ಗೀತಾ ಔರ ಶೀಲಾ ಪೂಡ಼ಿಯಾಂ ಬನಾಕರ ಲಾಏಂಗೀ ಔರ ಸುರೇಂದ್ರ ಛೋಲೇ ಲಾಏಗಾ . ರೀಟಾ ಕೇಕ ಲಾಏಗೀ .
ಜಾವೇದ ಔರ ಸುರೈಯಾ : ಔರ ಹಮ ಖೀರ ಲಾಏಂಗೇ .
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ರವಿವಾರ ಕೋ ಬಸ ಸಾಢ಼ೇ ಆಠ ಬಜೇ ಆ ರಹೀ ಹೈ . ಆಪ ಸಬ ಆಠ ಬಜೇ ಯಹಾಂ ಪಹುಂಚಿಏ .
ಸುಭಾಷ : ಕ್ಯಾ ಸುಷಮಾ ಮೈಡಮ ಭೀ ಚಲೇಂಗೀ ?
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ನಹೀಂ, ವೇ ನಹೀಂ ಆಏಂಗೀ . ಉನಕೋ ಕುಛ ಕಾಮ ಹೈ .
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ಕ್ಯಾ ಮೀರಾ ಜೀ ಆಏಂಗೀ ?
ಸುಭಾಷ : ಮುಝೇ ಮಾಲೂಮ ನಹೀಂ . ಶಾಯದ ನಹೀಂ ಆಏಂಗೀ .
ಜಾವೇದ : ಸರ, ವಹಾಂ ಮೌಸಮ ಕೈಸಾ ರಹೇಗಾ ?
ಅಧ್ಯಾಪಕ : ಆಜಕಲ ಬಾರಿಶ ಹೋ ರಹೀ ಹೈ, ಇಸಲಿಏ ವಹಾಂ ಮೌಸಮ ಸುಹಾವನಾ ಹೋಗಾ .
ಪಾಠ -37
ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ
ಉಮ್ಮೀದವಾರ : ನಮಸ್ತೇ .
ಬೋರ್ಡ ಕಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷ : ನಮಸ್ತೇ, ಆಪ ಪ್ರಿಯರಂಜನ ಮುಖರ್ಜೀ ಹೈಂ ನ ? ಬೈಠಿಏ .
ಮುಖರ್ಜೀ : ಧನ್ಯವಾದ .
ಅಧ್ಯಕ್ಷ : ಅಚ್ಛಾ, ಆಪ ನಾಗಪುರ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟೀ ಕೇ ಸ್ನಾತಕ ಹೈಂ . ಬೀ.ಏ. ಮೇಂ ಆಪಕೇ ವಿಷಯ ಕೌನ-ಕೌನ ಸೇ ಥೇ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ, ಇತಿಹಾಸ, ರಾಜನೀತಿಶಾಸ್ತ್ರ, ಅಂಗ್ರೇಜ್ರೀ ಔರ ಹಿಂದೀ .
ಅಧ್ಯಕ್ಷ : ಕ್ಯಾ ಆಪಕೋ ಮರಾಠೀ ಭೀ ಆತೀ ಹೈ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : ಜೀ ಹಾಂ, ಮುಝೇ ಮರಾಠೀ ಭೀ ಆತೀ ಹೈ . ಅಚ್ಛೀ ತರಹ ಲಿಖ-ಪಢ಼ ಸಕತಾ ಹೂಂ .
ಸದಸ್ಯ 1 : ಕ್ಯಾ ಆಪ ಟಂಕಣ, ಮೇರಾ ಮತಲಬ ಹೈ, ಟಾಇಪಿಂಗ ಜಾನತೇ ಹೈಂ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : ಜೀ ಹಾಂ, ಮೈಂ ಹಿಂದೀ ಔರ ಅಂಗ್ರೇಜ್ರೀ ದೋನೋಂ ಮೇಂ ಟಾಇಪ ಕರ ಸಕತಾ ಹೂಂ .
ಸದಸ್ಯ : ಕ್ಯಾ ಆಪಕೋ ಆಶುಲಿಪಿ ಯಾನೀ ಶಾರ್ಟಹೈಂಡ ಭೀ ಆತೀ ಹೈ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : ಜೀ, ಆಜಕಲ ಮೈಂ ಹಿಂದೀ ಆಶುಲಿಪಿ ಸೀಖ ರಹಾ ಹೂಂ . ಅಂಗ್ರೇಜ್ರೀ ಶಾರ್ಟಹೈಂಡ ಭೀ ಜಾನತಾ ಹೂಂ .
ಸದಸ್ಯ 2 : ಮುಖರ್ಜೀ ಯಹ ಬತಾಇಏ, ಆಪಕೋ ಲೇಖಾ ಕಾ ಕಾಮ ಆತಾ ಹೈ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : ಇಸ ಸಮಯ ಮೈಂ ಏಕ ನಿಜೀ ಕಂಪನೀ ಮೇಂ ಕಾಮ ಕರ ರಹಾ ಹೂಂ . ವಹಾಂ ಲೇಖಾ ಕಾ ಕಾಮ ಮೈಂ ಹೀ ದೇಖತಾ ಹೂಂ .
ಸದಸ್ಯ 2 : ಅಚ್ಛಾ, ಬೈಲೇಂಸ ಶೀಟ ಕೋ ಹಿಂದೀ ಮೇಂ ಕ್ಯಾ ಕಹತೇ ಹೈಂ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : (ಜರಾ ಸೋಚಕರ) ತುಲನ-ಪತ್ರ .
ಸದಸ್ಯ 2 : ಠೀಕ ಹೈ . ಬತಾಇಏ, ಹಿಂದೀ ಕೋ ಸಂಘ ಕೀ ರಾಜಭಾ−ಾಾ ಕಬ ಬನಾಯಾ ಗಯಾ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : ಕ್ಷಮಾ ಕರೇಂ, ಮುಝೇ ಇಸಕೀ ಜಾನಕಾರೀ ನಹೀಂ ಹೈ .
ಅಧ್ಯಕ್ಷ : ಆಪ ನಿಜೀ ಕಂಪನೀ ಕೀ ನೌಕರೀ ಕ್ಯೋಂ ಛೋಡ಼ನಾ ಚಾಹತೇ ಹೈಂ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : ಕಂಪನೀ ಮುಝೇ ಇಟಲೀ ಭೇಜನಾ ಚಾಹತೀ ಹೈ, ಲೇಕಿನ ಮೇರೇ ಪಿತಾಜೀ ಕಾ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ ಠೀಕ ನಹೀಂ ರಹತಾ . ಇಸಲಿಏ ಇಸ ಸಮಯ ಮೈಂ ವಿದೇಶ ನಹೀಂ ಜಾ ಸಕತಾ .
ಅಧ್ಯಕ್ಷ : ಹಮ ಅಹಮದಾಬಾದ ಮೇಂ ಏಕ ಶಾಖಾ ಖೋಲನಾ ಚಾಹತೇ ಹೈಂ . ಯಹ ಪದ ಅಹಮದಾಬಾದ ಕೇ ಲಿಏ ಹೈ. ಕ್ಯಾ ಆಪ ಅಹಮದಾಬಾದ ಜಾ ಸಕೇಂಗೇ ?
ಮುಖರ್ಜೀ : ಜೀ ಹಾಂ, ಖುಶೀ ಸೇ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೂಂ . ಮೇರೀ ಪತ್ನೀ ಗುಜರಾತೀ ಹೈ . ಉಸಕಾ ಮಾಯಕಾ ಅಹಮದಾಬಾದ ಮೇಂ ಹೀ ಹೈ .
ಅಧ್ಯಕ್ಷ : ಬಹುತ ಅಚ್ಛಾ, ಅಬ ಆಪ ಜಾ ಸಕತೇ ಹೈಂ .
ಮುಖರ್ಜೀ : ಧನ್ಯವಾದ .
ಪಾಠ - 38
ವಿವಾಹ ಕಾ ನಿಮಂತ್ರಣ
(ಘರ ಕೇ ಡ್ರಾಇಂಗರೂಂಮ ಮೇಂ ಪರಿವಾರ ಕೇ ಸದಸ್ಯೋಂ ಕೇ ಬೀಚ ಬಾತಚೀತ)
ಮಾಂ : ಪರಸೋಂ ರಾಜೀವ ಕೀ ಶಾದೀ ಹೈ . ಶಾದೀ ಮೇಂ ಕ್ಯಾ ಸಬ ಲೋಗ ಚಲೇಂಗೇ ?
ಪಾರ್ಥ : ಮಾಂ, ಮೈಂ ತೋ ಶಾದೀ ಮೇಂ ಜರೂರ ಚಲೂಂಗಾ .
ಮಾಂ : ಶಾದೀ ಸೇ ಏಕ ದಿನ ಪಹಲೇ ಮಹಿಲಾ ಸಂಗೀತ ಕಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಹೈ . ಮುಝೇ ತೋ ಮಹಿಲಾ ಸಂಗೀತ ಮೇಂ ಭೀ ಜಾನಾ ಹೋಗಾ .
ಅನು : ಮಹಿಲಾ ಸಂಗೀತ ಮೇಂ ಮೈಂ ಭೀ ಚಲೂಂಗೀ, ಮಾಂ . ವಹಾಂ ಢೋಲಕ ಬಜೇಗೀ, ಸಬ ಗೀತ ಗಾಏಂಗೇ ಔರ ಖೂಬ ನಾಚೇಂಗೇ . ಮಾಂ, ವಹಾಂ ಮೇಂಹದೀ ಭೀ ಲಗೇಗೀ ?
ಮಾಂ : ಹಾಂ, ವಹಾಂ ಮೇಂಹದೀ ಭೀ ಲಗೇಗೀ . ದೂಸರೇ ದಿನ ರಾಜೀವ ಕೀ ಬಾರಾತ ಜಾಏಗೀ .
ಪಾರ್ಥ : ಮೈಂ ಬಾರಾತ ಮೇಂ ಖೂಬ ನಾಚೂಂಗಾ . ಮಾಂ, ಮೈಂ ರಾಜೀವ ಭೈಯಾ ಕೇ ಸಾಥ ಘೋಡ಼ೀ ಪರ ಭೀ ಬೈಠೂಂಗಾ . ದ್ವಾರ-ಚಾರ ಮೇಂ ಭೀ ಭೈಯಾ ಕೇ ಸಾಥ ರಹೂಂಗಾ . ಅನು ದೀದೀ, ಬಾರಾತ ಮೇಂ ತುಮ ಭೀ ಡಾಂಸ ಕರನಾ .
ಅನು : ನಹೀಂ, ಮೈಂ ಡಾಂಸ ನಹೀಂ ಕರೂಂಗೀ . ಬಾರಾತ ಮೇಂ, ಮೈಂ ದುಲ್ಹನ ಕೀ ತರಹ ಲಹಂಗಾ-ಚುನರೀ ಪಹನ ಕರ ಜಾಊಂಗೀ ತೋ ಡಾಂಸ ಕೈಸೇ ಕರೂಂಗೀ ? ಪಾರ್ಥ, ತುಮ ಶಾದೀ ಮೇಂ ಕ್ಯಾ ಪಹನೋಗೇ ?
ಪಾರ್ಥ : ಮೈಂ ಅಪನೀ ಶೇರವಾನೀ ಪಹನೂಂಗಾ ಪರ ಉಸಕೇ ಸಾಥ ನಈ ಜೂತಿಯಾಂ ಖರೀದನೀ ಹೋಂಗೀ . ಪಿತಾಜೀ, ಹಮ ಬಾಜಾರ ಕಬ ಜಾಏಂಗೇ .
ಪಿತಾಜೀ : ಬಾಜಾರ ತೋ ಕಲ ಹೀ ಜಾನಾ ಹೈ . ರಾಜೀವ ಕೀ ಶಾದೀ ಕೇ ಲಿಏ ಕೋಈ ಅಚ್ಛಾ-ಸಾ ಉಪಹಾರ ಭೀ ಲೇನಾ ಹೈ .
ಮಾಂ : ಹಾಂ, ಮೈಂ ರಾಜೀವ ಔರ ಉಸಕೀ ದುಲ್ಹನ ಕೋ ಶಾದೀ ಕೀ ಯಾದಗಾರ ಕೇ ತೌರ ಪರ ಏಕ ಬಹುತ ಸುಂದರ ಸಾ ಉಪಹಾರ ದೇನಾ ಚಾಹೂಂಗೀ .
ಅನು : ಮಾಂ, ಮೈಂ ಅಪನೇ ಲಿಏ ಏಕ ನಈ ಡ್ರೇಸ ಭೀ ಖರೀದೂಂಗೀ .
ಮಾಂ : ಠೀಕ ಹೈ, ತುಮ್ಹಾರೇ ಲಿಏ ಏಕ ನಈ ಡ್ರೇಸ ಭೀ ದೇಖೇಂಗೇ .
ಪಾರ್ಥ : ಶಾದೀ ಮೇಂ ಬಹುತ ಮಜಾ ಆಏಗಾ . ಹಮ ಖೂಬ ಗೋಲಗಪ್ಪೇ, ಆಲೂ ಕೀ ಚಾಟ ಔರ ಆಇಸಕ್ರೀಮ ಖಾಏಂಗೇ .
ಅನು : ಮಾಂ, ಕ್ಯಾ ಹಮ ರಾತಭರ ವಹೀಂ ರುಕೇಂಗೇ ? ಫೇರೇ ತೋ ದೇರ ಸೇ ಹೋಂಗೇ ಔರ ಉಸಕೇ ಬಾದ ಹೀ ಜೂತಾ ಛುಪಾಈ ಕೀ ರಸ್ಮ ಹೋಗೀ . ದೂಲ್ಹೇ ಕೀ ಸಾಲಿಯಾಂ ಮಿಲಕರ ಗಾಏಂಗೀ " ಪೈಸೇ ದೇ ದೋ, ಜೂತೇ ಲೇ ಲೋ " . ಶಾದೀ ಕಾ ಅಸಲೀ ಮಜ್ರಾ ತೋ ವಹಾಂ ಆಏಗಾ .
ಮಾಂ : ಹಾಂ, ಹಮ ಲೋಗ ವಿದಾಈ ತಕ ವಹೀಂ ರಹೇಂಗೇ . ವಿದಾಈ ತೋ ಸುಬಹ ಚಾರ ಬಜೇ ತಕ ಹೀ ಹೋ ಪಾಏಗೀ .
ಪಿತಾಜೀ : ಮೈಂ ಔರ ಪಾರ್ಥ ತೋ ಖಾ-ಪೀಕರ ಘರ ಆ ಜಾಏಂಗೇ . ತುಮ ಮಾಂ-ಬೇಟೀ ವಿದಾಈ ತಕ ರುಕ ಜಾನಾ . ಅನು ಕೋ ಅಪನೇ ದೂಲ್ಹೇ ಭೈಯಾ ಔರ ನಈ ದುಲ್ಹನ ಭಾಭೀ ಕೇ ಸಾಥ ರಹನಾ ಅಚ್ಛಾ ಲಗೇಗಾ .
ಮಾಂ : ಠೀಕ ಹೈ, ಫಿರ ಹಮ ದೋನೋಂ ಅಗಲೀ ಸುಬಹ ದುಲ್ಹನ ಕೀ ಮುಂಹ-ದಿಖಾಈ ಕೀ ರಸ್ಮ ಕೇ ಬಾದ ಹೀ ಘರ ಲೌಟೇಂಗೀ .
ಪಿತಾಜೀ : ಹಾಂ, ಯಹೀ ಅಚ್ಛಾ ರಹೇಗಾ .


ಪಾಠ - 40
ಮುಂಬಈ ಕೀ ಬಾರಿಶ
ಬಚಪನ ಸೇ ಲೇಕರ ಅಠಾರಹ ವರ್ಷ ಕೀ ಆಯು ತಕ ಮೈಂ ಮುಂಬಈ ಮೇಂ ರಹೀ ಹೂಂ . ಮುಂಬಈ ಏಕ ಸುಂದರ ಮಹಾನಗರ ಹೈ . ಯಹಾಂ ಊಂಚೀ-ಊಂಚೀ ಇಮಾರತೇಂ ಹೈಂ ತೋ ಯಹಾಂ ಸಮುದ್ರತಟ, ಹರಿಯಾಲೀ ತಥಾ ಸುಂದರ ಪಾರ್ಕ ಭೀ ಹೈಂ .
ಮುಂಬಈ ಮೇಂ ಜೂನ ಸೇ ಅಗಸ್ತ ಮಾಹ ತಕ ಖೂಬ ಬಾರಿಶ ಹೋತೀ ಹೈ . ಬಾರಿಶ ಭೀ ಐಸೀ ಕಿ ಹಫ಼್ತೇ-ದಸ ದಿನ ತಕ ಸೂರಜ ಕೇ ದರ್ಶನ ನಹೀಂ ಹೋತೇ . ಮುಂಬಈ ಮೇಂ ಹಮ ಉನ ದಿನೋಂ ಆರೇ ಮಿಲ್ಕ ಕಾಲೋನೀ ಮೇಂ ರಹತೇ ಥೇ . ಯಹ ಕಾಲೋನೀ ಏಕ ಪಹಾಡ಼ೀ ಪರ ಬಸೀ ಹೈ . ಕಾಲೋನೀ ಕೇ ಬೀಚ-ಬೀಚ ಮೇಂ ಯಹಾಂ ಜಂಗಲ ಭೀ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಹೈ . ಬಾರಿಶ ಕೇ ದಿನೋಂ ಮೇಂ ಯಹ ಕಾಲೋನೀ ಖೂಬ ಹರೀ-ಭರೀ ಹೋ ಜಾತೀ ಥೀ . ಸಡ಼ಕ ಕೇ ದೋನೋಂ ತರಫ ಗುಲಮೋಹರ ಕೇ ಪೇಡ಼ ಥೇ . ಗುಲಮೋಹರ ಕೇ ಫೂಲೋಂ ಸೇ ಢಕೀ ಸಡ಼ಕೇಂ ಬಹುತ ಸುಂದರ ಲಗತೀ ಥೀಂ . ಹಮಾರೀ ಕಾಲೋನೀ ಕೇ ಪಾಸ ಹೀ ಫ಼ಿಲ್ಮ ಸಿಟೀ ಥೀ . ಫ಼ಿಲ್ಮ ಸಿಟೀ ತಥಾ ಕಾಲೋನೀ ಮೇಂ ಫ಼ಿಲ್ಮೋಂ ಕೀ ಶೂಟಿಂಗ ಹೋತೀ ಥೀ . ಹಮ ಲೋಗ ಭೀ ಅಕ್ಸರ ಶೂಟಿಂಗ ದೇಖನೇ ಜಾತೇ ಥೇ .
ಬಚಪನ ಮೇಂ ಬಾರಿಶ ಕೇ ದಿನೋಂ ಮೇಂ ಸ್ಕೂಲ ಜಾನೇ ಮೇಂ ಖೂಬ ಆನಂದ ಆತಾ ಥಾ . ಹಮ ಸಬ ಬಚ್ಚೇ ಗಮಬೂಟ ಔರ ಬರಸಾತೀ ಪಹನಕರ ಸ್ಕೂಲ ಜಾತೇ ಥೇ . ಬಾರಿಶ ಅಧಿಕ ಹೋನೇ ಪರ ರೇಲವೇ ಲಾಇನ ಪರ ಪಾನೀ ಭರ ಜಾತಾ ಥಾ . ಟ್ರೇನೇಂ ರುಕ ಜಾತೀ ಥೀಂ . ಬಸೇಂ ಧೀರೇ-ಧೀರೇ ಚಲತೀ ಥೀಂ . ಹಮ ಲೋಗೋಂ ಕೋ ಆನೇ-ಜಾನೇ ಮೇಂ ಅಸುವಿಧಾ ಹೋತೀ ಥೀ, ಫಿರ ಭೀ ಹಮ ಲೋಗ ಇಸ ಮೌಸಮ ಕಾ ಖೂಬ ಆನಂದ ಉಠಾತೇ ಥೇ .
ಬಾರಿಶ ಕೇ ದಿನೋಂ ಮೇಂ ಮುಂಬಈ ಕೇ ಲೋಗ ಖೂಬ ಪಿಕನಿಕ ಮನಾತೇ ಹೈಂ . ಯಹಾಂ ಕಾ ಹಾಜೀ ಅಲೀ, ಜುಹೂ ಬೀಚ, ಚೌಪಾಟೀ ಕಾ ಸಮುದ್ರತಟ, ಜಹಾಂಗೀರ ಆರ್ಟ ಗೈಲರೀ, ಪ್ರಿಂಸ ಆಫ ವೇಲ್ಸ ಮ್ಯೂಜಿಯಮ, ಗೇಟವೇ-ಆಫ಼ ಇಂಡಿಯಾ, ಜೀಜಾ ಮಾತಾ ಉದ್ಯಾನ, ನೇಹರೂ ವಿಜ್ಞಾನ ಕೇಂದ್ರ, ಮಛಲೀಘರ ತಥಾ ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮೀ ಮಂದಿರ ಪರ್ಯಟನ ಕೇ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಲ ಹೈಂ . ಮೈಂ ಭೀ ಪರಿವಾರ ಕೇ ಸಾಥ ಅಕ್ಸರ ಜುಹೂ ಬೀಚ ಜಾತೀ ಥೀ . ಘಂಟೋಂ ಹಮ ಸಮುದ್ರ ಮೇಂ ಉಠನೇ ವಾಲೀ ಉಂಚೀ-ಊಂಂಚೀ ಲಹರೇಂ ದೇಖತೇ ರಹತೇ ಥೇ . ಕಭೀ-ಕಭೀ ಹಮ ಸಮುದ್ರ ಮೇಂ ನಹಾತೇ ಭೀ ಥೇ . ರೇತ ಕೇ ಘರೌಂದೇ ಬನಾಕರ ಉನ್ಹೇಂ ರಂಗ-ಬಿರಂಗೀ ಕಾಗಜ್ರ ಕೀ ಝಂಡಿಯೋಂ ಸೇ ಸಜಾತೇ ಥೇ . ಶಾಮ ಹೋನೇ ಕೇ ಬಾದ ಸಮುದ್ರತಟ ಪರ ಭೀಡ಼ ಬಢ಼ನೇ ಲಗತೀ ಥೀ . ಖಾನೇ-ಪೀನೇ ಕೀ ದುಕಾನೋಂ ಪರ ಭೀ ಖೂಬ ಭೀಡ಼ ಹೋ ಜಾತೀ ಥೀ . ಹಮ ಮುಂಬಈ ಕೀ ಮಶಹೂರ "ಭೇಲಪೂರೀ " ಔರ "ಪಾನೀ ಪೂರೀ " (ಗೋಲಗಪ್ಪೇ) ಅವಶ್ಯ ಖಾತೇ ಥೇ . ಮಿರ್ಚ ಲಗನೇ ಪರ ಸಬ ನಾರಿಯಲ ಪಾನೀ ಪೀತೇ ಥೇ .
ಸಮುದ್ರತಟ ಪರ ಹೋನೇ ವಾಲೇ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ಕಾ ಅದ್ಭುತ ದೃಶ್ಯ ದೇಖಕರ ಹೀ ಹಮ ಸಬ ಘರ ಲೌಟತೇ ಥೇ . ಆಜ ಭೀ ಮುಝೇ ಬಚಪನ ಕೇ ಉನ ದಿನೋಂ ಕೀ ಯಾದ ಆತೀ ಹೈ .



ಪಾಠ - 41
ಅಂತರರಾಷ್ಟೀಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಮೇಲೇ ಮೇಂ
ಹರ ಸಾಲ ಕೀ ತರಹ ಇಸ ಸಾಲ ಭೀ ಪ್ರಗತಿ ಮೈದಾನ ಮೇಂ 14 ನವಂಬರ ಸೇ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಮೇಲಾ ಲಗಾ ಹೈ . ಹಮನೇ ಪಿಛಲೇ ಸಾಲ ಯಹ ಮೇಲಾ ದೇಖಾ ಥಾ . ಇಸ ಬಾರ ಭೀ ಬಚ್ಚೋಂ ನೇ ಆಗ್ರಹ ಕಿಯಾ . ಇಸಲಿಏ ಹಮ ಪಿಛಲೇ ರವಿವಾರ ಕೋ ಮೇಲಾ ದೇಖನೇ ಗಏ.
ಇಸ ಬಾರ ಮೇಲೇ ಮೇಂ ಭಾರತ ಕೇ ಸಭೀ ರಾಜ್ಯೋಂ ಕೇ ಸಾಥ-ಸಾಥ ಕಈ ಅನ್ಯ ದೇಶೋಂ ನೇ ಭೀ ಹಿಸ್ಸಾ ಲಿಯಾ . ಯಹಾಂ ಚೀನ, ಜಾಪಾನ ತಥಾ ಕೋರಿಯಾ ಆದಿ ದೇಶೋಂ ಕೀ ಬಡ಼ೀ-ಬಡ಼ೀ ಕಂಪನಿಯಾಂ ಅಪನಾ ಸಾಮಾನ ಲೇಕರ ಆಈ ಹೈಂ . ಪಿಛಲೇ ಸಾಲ ಕುಛ ವಿದೇಶೀ ಕಂಪನಿಯಾಂ ಮೇಲೇ ಮೇಂ ನಹೀಂ ಆಈ ಥೀಂ .
ಪಿಛಲೀ ಬಾರ ಭೀಡ಼ ಕೀ ವಜಹ ಸೇ ಹಮ ಜಾಪಾನ ಪೈವೇಲಿಯನ ನಹೀಂ ದೇಖ ಸಕೇ ಥೇ ಇಸಲಿಏ ಸಬಸೇ ಪಹಲೇ ಹಮ ಜಾಪಾನ ಕೇ ಪೈವೇಲಿಯನ ಮೇಂ ಗಏ . ಜಾಪಾನೀ ಮಂಡಪ ಮೇಂ ಮಶೀನೇಂ ದೇಖನೇ ಲಾಯಕ ಥೀಂ ವ ಇಸಮೇಂ ಹರ ತರಹ ಕೇ ಇಲೈಕ್ಟ್ರಾನಿಕ ಸಾಮಾನ ಜೈಸೇ ಟೀ.ವೀ., ವಾಶಿಂಗ ಮಶೀನೇಂ ತಥಾ ಫ್ರಿಜ್ರ ಆದಿ ಕಾ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಥಾ . ಹಮನೇ ಭೀ ಯಹಾಂ ಸೇ ಸೋನೀ ಕಾ ಫ಼್ಲೇಟ ಸ್ಕ್ರೀನ ಟೀ.ವೀ. ಖರೀದಾ . ಮೇಲೇ ಮೇಂ ಕೋರಿಯಾ ಕಾ ಮಂಡಪ ಬಹುತ ಅಚ್ಛಾ ಥಾ .
ಇಸಕೇ ಬಾದ ಹಮ ಮೇಲೇ ಕಾ ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣ ಚೀನ ಕಾ ಪೈವೇಲಿಯನ ದೇಖನೇ ಗಏ ಥೇ . ಯಹಾಂ ಕೇ ಸಸ್ತೇ ಬಿಜಲೀ ಕೇ ಸಾಮಾನ ತಥಾ ಖಿಲೌನೋಂ ನೇ ಸಬಕೋ ಆಕರ್ಷಿತ ಕಿಯಾ . ಹಮನೇ ಭೀ ಯಹಾಂ ಸೇ "ಸಿಏಫಲ" ಲಾಇಟ್ಸ ಲೀ ಜಿಸಸೇ ಬಿಜಲೀ ಕೀ ಬಚತ ಹೋ ಸಕೇ .
ಪಿಛಲೇ ಸಾಲ ಮುಝೇ ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ಕೇ ಮೋತಿಯೋಂ ಸೇ ಬನೇ ಗಹನೋಂ ನೇ ಬಹುತ ಆಕರ್ಷಿತ ಕಿಯಾ ಥಾ ಲೇಕಿನ ಮೈಂ ಲೇ ನಹೀಂ ಸಕೀ ಥೀ . ಇಸ ಬಾರ ಮೈಂನೇ ಯಹಾಂ ಸೇ ಪಟೋಲಾ ಕೀ ಏಕ ಸಾಡ಼ೀ ಔರ ಮೋತಿಯೋಂ ಕಾ ಹಾರ ಲಿಯಾ .
ಹಮನೇ ಗುಜರಾತ ಕೇ ಮಂಡಪ ಮೇಂ ಜಾನೇ ಕೀ ಕೋಶಿಶ ಕೀ ಲೇಕಿನ ಅಂದರ ನಹೀಂ ಜಾ ಸಕೇ . ಭೀಡ಼ ಬಹುತ ಥೀ . ಹಮನೇ ಬಾಹರ ಹೀ ಪಾವ-ಭಾಜೀಞ್ಜ್ ಔರ ಢೋಕಲಾ ಖಾಯಾ .
ಇಸಕೇ ಬಾದ ಖೂಬಸೂರತ ಗರಮ ಶಾಲೇಂ ಖರೀದನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಹಮ ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಕೇ ಪೈವೇಲಿಯನ ಮೇಂ ಗಏ . ಜಮ್ಮೂ-ಕಶ್ಮೀರ ಕೇ ಪೈವೇಲಿಯನ ಮೇಂ ಕಶ್ಮೀರೀ ಕಢ಼ಾಈ ಕೇ ಗರಮ ಸೂಟ, ಶಾಲೇಂ ತಥಾ ಅಖರೋಟ ಕೀ ಲಕಡ಼ೀ ಕಾ ಫರ್ನೀಚರ ದೇಖನೇ ಲಾಯಕ ಥಾ . ಪಿಛಲೇ ಸಾಲ ಯಹಾಂ ಸೇ ಹಮನೇ ಕಶ್ಮೀರೀ ಕಾಲೀನ ಲಿಯಾ ಥಾ . ಇಸ ಬಾರ ಮೈಂನೇ ಯಹಾಂ ಸೇ ಏಕ ಗರಮ ಸೂಟ ಖರೀದಾ .
ಇಸಕೇ ಪಶ್ಚಾತ್ ಹಮ ಅಸಮ ತಥಾ ನಾಗಾಲೈಂಡ ಕೇ ಪೈವೇಲಿಯನ ಮೇಂ ಭೀ ಗಏ . ಯಹಾಂ ಬೇಂತ ಕಾ ಬನಾ ಹುಆ ಆಕರ್ಷಕ ಫರ್ನೀಚರ ದೇಖಾ . ಪಿಛಲೀ ಬಾರ ಬಚ್ಚೋಂ ನೇ ಯಹಾಂ ಸೇ ಜೂಟ ಕಾ ಬನಾ ಝೂಲಾ ಖರೀದಾ ಥಾ . ಇಸ ಬಾರ ಉನ್ಹೋಂನೇ ಯಹಾಂ ಸೇ ಸೂಖೇ ಹುಏ ಫೂಲ, ಆಕರ್ಷಕ ತಥಾ ರಂಗ-ಬಿರಂಗೀ ಪತ್ತಿಯಾಂ ತಥಾ ಫೂಲದಾನ ಖರೀದಾ .
ಸಾರಾ ದಿನ ಘೂಮತೇ-ಘೂಮತೇ ಹಮ ಲೋಗ ಥಕ ಚುಕೇ ಥೇ ಲೇಕಿನ ಮನ ಅಭೀ ನಹೀಂ ಭರಾ ಥಾ . ಮೇಲೇ ಕಾ ಸಮಯ ಸಮಾಪ್ತ ಹೋ ರಹಾ ಥಾ, ಇಸ ವಜಹ ಸೇ ಹಮ ಅನ್ಯ ಪೈವೇಲಿಯನ ನಹೀಂ ದೇಖ ಸಕೇ . ಶಾಮ ಕೇ ಆಠ ಬಜೇ ಹಮ ಮೈದಾನ ಸೇ ಬಾಹರ ಆ ಗಏ .

ಪಾಠ - 42
ಪಾಂಚ ಪ್ರಶ್ನ
ಏಕ ಬಾರ ಬಾದಶಾಹ ಅಕಬರ ಕಾ ದರಬಾರ ಲಗಾ ಹುಆ ಥಾ . ಬೀರಬಲ ಸಹಿತ ಸಭೀ ದರಬಾರೀ ವಹಾಂ ಉಪಸ್ಥಿತ ಥೇ . ಬಾದಶಾಹ ನೇ ದರಬಾರಿಯೋಂ ಕೀ ಬುದ್ಧಿ-ಪರೀಕ್ಷಾ ಲೇನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಕುಛ ಪ್ರಶ್ನ ಪೂಛನೇ ಶುರೂ ಕಿಏ . ಉನಕಾ ಪಹಲಾ ಪ್ರಶ್ನ ಥಾ - " ಫೂಲೋಂ ಮೇಂ ಸಬಸೇ ಸುಂದರ ಫೂಲ ಕೌನ-ಸಾ ಹೈ ? " ಏಕ ದರಬಾರೀ ತುರಂತ ಬೋಲಾ - ಜಹಾಂಪನಾಹ, ಗುಲಾಬ . ದೂಸರೇ ನೇ ಕಹಾ - ಕಮಲ . ಬೀರಬಲ ನೇ ಇಸ ಪ್ರಶ್ನ ಕಾ ಕೋಈ ಉತ್ತರ ನಹೀಂ ದಿಯಾ .
ಬಾದಶಾಹ ನೇ ದೂಸರಾ ಪ್ರಶ್ನ ಕಿಯಾ - " ಸಬಸೇ ಪೌಷ್ಟಿಕ ದೂಧ ಕಿಸಕಾ ಹೋತಾ ಹೈ ? " ಏಕ ದರಬಾರೀ ನೇ ತಪಾಕ ಸೇ ಕಹಾ - ಜಹಾಂಪನಾಹ, ಗಾಯ ಕಾ ದೂಧ . ದೂಸರೇ ನೇ ಕಹಾ - ಬಕರೀ ಕಾ ದೂಧ . ಕುಛ ದರಬಾರಿಯೋಂ ನೇ ಭೈಂಸ ಕೇ ದೂಧ ಕೋ ಸಬಸೇ ಉತ್ತಮ ಬತಾಯಾ . ಬೀರಬಲ ಕೇವಲ ಮುಸ್ಕುರಾತೇ ರಹೇ, ಕುಛ ಬೋಲೇ ನಹೀಂ .
ಅಕಬರ ನೇ ಅಗಲಾ ಸವಾಲ ಕಿಯಾ - " ಸಬಸೇ ಮೀಠೀ ಚೀಜ್ರ ಕ್ಯಾ ಹೈ ? " ಏಕ ದರಬಾರೀ ನೇ ಕಹಾ- ಹುಜ್ರೂರ, ಬರಫ಼ೀ . ದೂಸರೇ ನೇ ಕಹಾ - ರಸಗುಲ್ಲಾ . ಅನ್ಯ ದರಬಾರಿಯೋಂ ನೇ ಭೀ ಕಿಸೀ ನ ಕಿಸೀ ಮಿಠಾಈ ಕೋ ಸಬಸೇ ಅಚ್ಛಾ ಬತಾಯಾ. ಅಕಬರ ಅಬ ಭೀ ಬೀರಬಲ ಕೀ ಚುಪ್ಪೀ ಪರ ಹೈರಾನ ಥೇ .
ಬಾದಶಾಹ ನೇ ಅಗಲಾ ಪ್ರಶ್ನ ಪೂಛಾ - " ಸಬಸೇ ಅಚ್ಛಾ ಪತ್ತಾ ಕೌನ-ಸಾ ಹೈ ? " ಕಿಸೀ ನೇ ಭೀ ತುರಂತ ಜವಾಬ ನಹೀಂ ದಿಯಾ . ಕುಛ ಸೋಚನೇ ಕೇ ಬಾದ ಏಕ ದರಬಾರೀ ನೇ ಕಹಾ - " ಬಾದಶಾಹ, ನೀಮ ಕಾ ಪತ್ತಾ . ಇಸಕಾ ಪತ್ತಾ ಅನೇಕ ಬೀಮಾರಿಯೋಂ ಕೋ ದೂರ ಕರತಾ ಹೈ . " ಕುಛ ನೇ ತುಲಸೀ ತೋ ಕಿಸೀ ನೇ ಕೇಲೇ ಕೇ ಪತ್ತೇ ಕೋ ಅಚ್ಛಾ ಬತಾಯಾ . ಉನ್ಹೋಂನೇ ಕಹಾ ಯೇ ಪವಿತ್ರ ಹೈಂ, ಪೂಜಾ ಕೇ ಕಾಮ ಆತೇ ಹೈಂ .
ಅಕಬರ ನೇ ಮುಸ್ಕುರಾತೇ ಹುಏ ಪಾಂಚವಾಂ ಪ್ರಶ್ನ ಕಿಯಾ - "ಸಭೀ ಬಾದಶಾಹೋಂ ಮೇಂ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠ ಬಾದಶಾಹ ಕೌನ ಹೈ ? " ಸಭೀ ನೇ ಏಕ ಸ್ವರ ಮೇಂ ಕಹಾ - " ಬಾದಶಾಹ ಅಕಬರ . "
ಅಂತಿಮ ಪ್ರಶ್ನ ಕಾ ಉತ್ತರ ಸುನಕರ ಬಾದಶಾಹ ಕೋ ಬಹುತ ಪ್ರಸನ್ನತಾ ಹುಈ . ಫಿರ ಭೀ ಬೀರಬಲ ಚುಪ ಥೇ . ಬಾದಶಾಹ ನೇ ಕಹಾ - " ಬೀರಬಲ ತುಮನೇ ಕುಛ ಭೀ ನಹೀಂ ಕಹಾ ? " ಇಸ ಪರ ಬೀರಬಲ ನೇ ಮುಸ್ಕುರಾತೇ ಹುಏ ಕಹಾ- ಮಹಾರಾಜ, ಕಪಾಸ ಕಾ ಫೂಲ ಸಬಸೇ ಸುಂದರ ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸಕೇ ರೇಶೋಂ ಸೇ ಬನೇ ಕಪಡ಼ೇ ಮನುಷ್ಯ ಕೇ ಶರೀರ ಕೋ ಢಕತೇ ಹೈಂ . ಜವಾಬ ಸುನಕರ ಸಭೀ ದರಬಾರೀ ಏಕ-ದೂಸರೇ ಕಾ ಮುಂಹ ತಾಕನೇ ಲಗೇ .
ಬೀರಬಲ ನೇ ಆಗೇ ಕಹಾ - ಮಾಂ ಕಾ ದೂಧ ಸಬಸೇ ಉತ್ತಮ ಹೋತಾ ಹೈ . ಮಿಠಾಸ ಜಬಾನ ಮೇಂ ಹೋತೀ ಹೈ ಜಿಸಸೇ ಮೀಠೇ ಶಬ್ದ ನಿಕಲತೇ ಹೈಂ . ಉತ್ತರ ಸುನಕರ ಅಕಬರ ಭೀ ಮುಸ್ಕರಾನೇ ಲಗೇ . ಬೀರಬಲ ನೇ ಪತ್ತೋಂ ಮೇಂ ಪಾನ ಕೇ ಪತ್ತೇ ಕೋ ಸರ್ವಶ್ರೇ-ಠ ಬತಾಯಾ . ಪೂಜಾ ಮೇಂ ಕಾಮ ಆನೇ ಕೇ ಸಾಥ ರಿಶ್ತೇದಾರೋಂ ಔರ ಮೇಹಮಾನೋಂ ಕಾ ಸ್ವಾಗತ ಪಾನ ಸೇ ಹೀ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ .
ಅಂತಿಮ ಪ್ರಶ್ನ ಕಾ ಉತ್ತರ ಸುನನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಸಾರಾ ದರಬಾರ ಉತ್ಸುಕ ಥಾ . ಬೀರಬಲ ನೇ ಕಹಾ - ಸಭೀ ರಾಜಾಓಂ ಮೇಂ ಇಂದ್ರ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠ ಹೈಂ . ದರಬಾರಿಯೋಂ ನೇ ಹೈರಾನೀ ಸೇ ಪೂಛಾ - ಕೈಸೇ ? ಬೀರಬಲ ಬೋಲೇ - ಇಂದ್ರ ವರ್ಷಾ ಕೇ ದೇವತಾ ಹೈಂ, ವರ್ಷಾ ಸೇ ವನಸ್ಪತಿಯಾಂ ಪೈದಾ ಹೋತೀ ಹೈಂ, ಜೀವ-ಜಂತು ಜೀವಿತ ರಹತೇ ಹೈಂ .
ಬೀರಬಲ ಕೇ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತಾಪೂರ್ಣ ಜವಾಬ ಸುನಕರ ಅಕಬರ ಔರ ಸಭೀ ದರಬಾರಿಯೋಂ ಕೋ ಅಪಾರ ಪ್ರಸನ್ನತಾ ಹುಈ, ಸಬಕೇ ಚೇಹರೇ ಖಿಲ ಉಠೇ .

ಪಾಠ - 43
ಜಯಪುರ ಕೀ ಸೈರ
ಪಿಛಲೇ ಮಹೀನೇ ಏಲ.ಟೀ.ಸೀ. ಲೇಕರ ಮೈಂ ಅಪನೇ ಪರಿವಾರ ಕೇ ಸಾಥ ಜಯಪುರ ಕೀ ಯಾತ್ರಾ ಪರ ಗಯಾ . ಜಯಪುರ ಕೇ ಲಿಏ ಹಮನೇ ರಾತ ಕೀ ಗಾಡ಼ೀ ಪಕಡ಼ೀ . ಸುಬಹ ಪಾಂಚ ಬಜೇ ಹಮ ಜಯಪುರ ಪಹುಂಚ ಗಏ . ಕುಛ-ಕುಛ ಅಂಧೇರಾ ಥಾ . ಹಮನೇ ಅಪನಾ ಸಾಮಾನ ಕ್ಲೋಕ-ರೂಂಮ ಮೇಂ ಜಮಾ ಕಿಯಾ . ಥೋಡ಼ೀ ದೇರ ಹಮನೇ ಪ್ರತೀಕ್ಷಾಲಯ ಮೇಂ ವಿಶ್ರಾಮ ಕಿಯಾ . ವಹೀಂ ಪರ ನಹಾ-ಧೋಕರ ತೈಯಾರ ಹೋ ಗಏ .
ಇತನೇ ಮೇಂ ದಿನ ನಿಕಲ ಆಯಾ . ಹಮ ಲೋಗ ಬಾಹರ ನಿಕಲೇ . ಸಾಮನೇ ಕಈ ದುಕಾನೇಂ ಥೀಂ . ಕುಛ ಹೋಟಲ ಭೀ ಥೇ . ಏಕ ಹೋಟಲ ಮೇಂ ಹಮನೇ ನಾಶ್ತಾ ಕಿಯಾ . ಮೈಂನೇ ಮಾವಾಬಾಟೀ ಖಾಈ . ಮೇರೀ ಪತ್ನೀ ನೇ ಪರಾಠಾ ಖಾಯಾ . ಬಚ್ಚೋಂ ನೇ ಬೀಕಾನೇರೀ ರಸಗುಲ್ಲೇ ಖಾಏ .
ಜಯಪುರ ಸೇ ಲಗಭಗ ಚೌದಹ ಕಿ.ಮೀ. ಕೀ ದೂರೀ ಪರ ಆಮೇರ ಕಾ ಕಿಲಾ ಹೈ . ಯಹ ಬಹುತ ಪುರಾನಾ ಔರ ಬಡ಼ಾ ಕಿಲಾ ಹೈ . ಹಮನೇ ಟೈಕ್ಸೀ ಲೀ ಔರ ಆಮೇರ ಪಹುಂಚೇ . ಆಮೇರ ಮೇಂ ಶೀಶಮಹಲ ದೇಖನೇ ಲಾಯಕ ಹೈ . ಶೀಶಮಹಲ ಕೇ ಪಾಸ ಹೀ ದೇವೀ ಕಾ ಮಂದಿರ ಹೈ . ಹಮನೇ ಮಂದಿರ ಮೇಂ ದೇವೀ ಕೇ ದರ್ಶನ ಕಿಏ . ವಹಾಂ ಹಮನೇ ಮಂದಿರ ಕೇ ಪಾಸ ಕಾ ಬಾಜ್ರಾರ ದೇಖಾ . ಬಾಜ್ರಾರ ಸೇ ಮೇರೀ ಪತ್ನೀ ನೇ ಚೂಡ಼ಿಯಾಂ ಖರೀದೀಂ . ಹಮನೇ ಟೈಕ್ಸೀ ಕೀ ಔರ ಶಹರ ವಾಪಸ ಆಏ .
ಹಮನೇ ಏಕ ಹೋಟಲ ಮೇಂ ಖಾನಾ ಖಾಯಾ . ಉಸಕೇ ಬಾದ ಹಮನೇ ಹವಾಮಹಲ ದೇಖಾ . ಹವಾಮಹಲ ಕೇ ಪಾಸ ಹೀ ಜಂತರ-ಮಂತರ ಹೈ . ಯಹಾಂ ಏಕ ವೇಧಶಾಲಾ ಹೈ . ಇಸಕಾ ನಿರ್ಮಾಣ ರಾಜಾ ಜಯಸಿಂಹ ನೇ ಕಿಯಾ ಥಾ . ಹಮನೇ ಘೂಮ-ಘೂಮಕರ ಜಂತರ-ಮಂತರ ದೇಖಾ . ಇಸಕೇ ಬಾದ ಹಮ ರಾಮ ನಿವಾಸ ಬಾಗ ಗಏ . ವಹಾಂ ಕಲಾ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಹೈ ಜೋ ಬಡ಼ಾ ದರ್ಶನೀಯ ಹೈ . ವಹಾಂ ಹಮನೇ ಸುಂದರ ಕಲಾಕೃತಿಯಾಂ ದೇಖೀಂ . ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಮೇಂ ಜಯಪುರ ಕೇ ರಾಜಾ-ಮಹಾರಾಜಾಓಂ ಕೇ ಕಪಡ಼ೇ, ಅಸ್ತ್ರ-ಶಸ್ತ್ರ ಔರ ಉನಕೇ ಚಿತ್ರ ರಖೇ ಗಏ ಹೈಂ . ರಾಜಸ್ಥಾನ ಕೋ ಪಹಲೇ ರಾಜಪೂತಾನಾ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಥಾ . ರಾಜಪೂತ ಅಪನೀ ಆನ, ಬಾನ ಔರ ಶಾನ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಥೇ . ರಾಜಸ್ಥಾನ ಅತಿಥಿ ಸತ್ಕಾರ ಕೇ ಲಿಏ ಭೀ ಜಾನಾ ಜಾತಾ ಹೈ . " ಪಧಾರೋ ಮ್ಹಾರೇ ದೇಶ " ಲೋಕಗೀತ ಇಸೀ ಭಾವನಾ ಪರ ಲಿಖಾ ಗಯಾ ಹೈ .
ಶಾಮ ಕೋ "ಬಡ಼ಾ ಬಾಜ್ರಾರ " ಮೇಂ ಹಮನೇ ಖರೀದದಾರೀ ಕೀ . ಮೇರೀ ಪತ್ನೀ ನೇ ಬಂಧೇಜೀ ಸಾಡ಼ಿಯಾಂ ಖರೀದೀಂ . ಬಚ್ಚೋಂ ನೇ ಲಕಡ಼ೀ ಕಾ ಸಾಮಾನ ಔರ ಖಿಲೌನೇ ಖರೀದೇ . ಮೈಂನೇ ಜಯಪುರೀ ಜಾಕೇಟ ಖರೀದೀ .
ಏಕ ಮಿತ್ರ ನೇ ಹಮೇಂ ಶಹರ ಸೇ ದಸ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರ ಸ್ಥಿತ ಚೌಕೀ ಢಾಣೀ ಮೇಂ ಆಮಂತ್ರಿತ ಕಿಯಾ . ಚೌಕೀ ಢಾಣೀ ರಾಜಸ್ಥಾನೀ ಜೀವನ ಶೈಲೀ ಕಾ ಜೀತಾ ಜಾಗತಾ ಉದಾಹರಣ ಹೈ . ಹಮನೇ ವಹಾಂ ಲೋಕ ನೃತ್ಯ ದೇಖೇ . ಫಿರ ಹಮನೇ ರಾಜಸ್ಥಾನೀ ವ್ಯಂಜನ ದಾಲ-ಬಾಟೀ-ಚೂರಮಾ ಖಾಯಾ .
ದೂಸರೇ ದಿನ ಹಮನೇ ಝೀಲೋಂ ಕೇ ಶಹರ ಉದಯಪುರ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರಸ್ಥಾನ ಕಿಯಾ .


ಪಾಠ - 44
ಆತಿಥ್ಯ
ರತನಪುರ ಗಾಂವ ಮೇಂ ರಾಮದೀನ ಪಟೇಲ ಕಾ ಘರ ಮಂದಿರ ವಾಲೀ ಸಡ಼ಕ ಪರ ಹೈ . ರಾಮದೀನ ಕಾ ಏಕ ಬೇಟಾ ಹೈ - ಕಿಸನ . ಪಿಛಲೇ ಸಾಲ ರಾಮದೀನ ನೇ ಬೇಟೇ ಕೀ ಶಾದೀ ಕೀ ಹೈ . ಬಹೂ ಸುಶೀಲಾ ಗುಣವತೀ ಹೈ . ಉಸನೇ ಜಲ್ದೀ ಹೀ ಪೂರಾ ಘರ ಸಂಭಾಲ ಲಿಯಾ . ರಾಮದೀನ ದೋ ಸಾಲ ಪಹಲೇ ಸೇವಾಮುಕ್ತ ಹೋ ಚುಕೇ ಹೈಂ . ಕಿಸನ ಕೀ ಪಕ್ಕೀ ನೌಕರೀ ನಹೀಂ ಲಗೀ ಹೈ . ಘರ ಕಾ ಖರ್ಚ ಮುಶ್ಕಿಲ ಸೇ ಚಲತಾ ಹೈ .
ಘರ ಕೇ ಸಾಮನೇ ಸಡ಼ಕ ಪರ ನೀಮ ಕಾ ಏಕ ಪೇಡ಼ ಹೈ . ರಾಸ್ತಾ ಚಲನೇ ವಾಲೇ ಪೇಡ಼ ಕೀ ಛಾಯಾ ಮೇಂ ಬೈಠಕರ ಆರಾಮ ಕರತೇ ಹೈಂ ಔರ ಚಲೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ . ಏಕ ದಿನ ಸುಶೀಲಾ ನೇ ದೇಖಾ, ತೀನ ಮಹಿಲಾಏಂ ಆಕರ ಬೈಠೀ ಹೈಂ . ದೋಪಹರ ಕೋ ವಹಾಂ ಸೇ ಬಾಕೀ ಲೋಗ ಜಾ ಚುಕೇ ಹೈಂ ಲೇಕಿನ ಮಹಿಲಾಏಂ ಅಬ ಭೀ ಬೈಠೀ ಹೈಂ . ಉನ್ಹೋಂನೇ ನ ಕುಛ ಖಾಯಾ ಹೈ, ನ ಪಿಯಾ ಹೈ . ಸುಶೀಲಾ ನೇ ಯಹ ಬಾತ ಅಪನೀ ಸಾಸ ಕೋ ಬತಾಈ . ಸಾಸ ನೇ ಕಹಾ, ಜಾಓ ಬೇಟೀ, ಉನಸೇ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಕರೋ ಕಿ ಹಮಾರೇ ಘರ ಪಧಾರಕರ ಭೋಜನ ಕರೇಂ .
ಸುಶೀಲಾ ನೇ ಜಾಕರ ಉನಕೋ ಪ್ರಣಾಮ ಕಿಯಾ ಔರ ಘರ ಆನೇ ಕಾ ನಿಮಂತ್ರಣ ದಿಯಾ . ತೀನೋಂ ಮಹಿಲಾಓಂ ನೇ ಆಶೀರ್ವಾದ ದಿಯಾ . ಉನಮೇಂ ಸೇ ಏಕ ನೇ ಕಹಾ - ಮೈಂ ಭಾಗ್ಯಲಕ್ಷ್ಮೀ ಹೂಂ, ಯೇ ಸಮೃದ್ಧಿ ಹೈಂ ಔರ ಯೇ ಶಾಂತಿ ಹೈಂ . ಹಮ ತೀನೋಂ ಏಕ ಸಾಥ ನಹೀಂ ಚಲ ಸಕತೀಂ . ಕಿಸೀ ಏಕ ಕೋ ತುಮ ಬುಲಾ ಸಕತೀ ಹೋ . ಘರ ಮೇಂ ಪೂಛ ಆಓ ಕಿ ಹಮಮೇಂ ಸೇ ಕೌನ ತುಮ್ಹಾರೇ ಘರ ಆಏ .
ಸುಶೀಲಾ ನೇ ಸಾಸ ಕೋ ಪೂರಾ ಹಾಲ ಬತಾ ದಿಯಾ . ರಾಮದೀನ ಭೀ ಘರ ಪರ ಥೇ . ತೀನೋಂ ವಿಚಾರ ಕರನೇ ಲಗೇ, ಕಿಸೇ ಬುಲಾಏಂ . ರಾಮದೀನ ನೇ ಅಪನೇ ಅನುಭವ ಸೇ ಕಹಾ - ಭಾಗ್ಯಲಕ್ಷ್ಮೀ ಕೋ ಬುಲಾ ಲಾಓ . ಭಾಗ್ಯ ಸೇ ಹೀ ಸಬ ಕುಛ ಮಿಲತಾ ಹೈ . ಸಾಸ ನೇ ಕಹಾ - ಮೇರೇ ವಿಚಾರ ಮೇಂ ಸಮೃದ್ಧಿ ಕೋ ಬುಲಾನಾ ಠೀಕ ಹೈ . ಸಮೃದ್ಧಿ ರಹೇಗೀ ತೋ ಖುಶಹಾಲೀ ಹೋಗೀ .
ಸಾಸ-ಸಸುರ ಅಪನೀ ರಾಯ ದೇ ಚುಕೇ ತೋ ಬಹೂ ಸುಶೀಲಾ ಬೋಲೀ - ಮೇರೇ ವಿಚಾರ ಮೇಂ ಹಮೇಂ ಶಾಂತಿ ಕೋ ಬುಲಾನಾ ಚಾಹಿಏ . ಘರ ಮೇಂ ಶಾಂತಿ ರಹೇಗೀ ತೋ ಸುಖ ಔರ ಸಮೃದ್ಧಿ ಭೀ ಆ ಜಾಏಗೀ . ರಾಮದೀನ ನೇ ಕಹಾ - ತುಮ್ಹಾರೀ ಬಾತ ಠೀಕ ಲಗತೀ ಹೈ . ಶಾಂತಿ ಕೋ ಬುಲಾ ಲಾಓ .
ಸುಶೀಲಾ ಫಿರ ತೀನೋಂ ಮಹಿಲಾಓಂ ಕೇ ಸಾಮನೇ ಖಡ಼ೀ ಥೀ . ಉಸನೇ ಬಡ಼ೇ ಆದರ ಕೇ ಸಾಥ ಶಾಂತಿ ದೇವೀ ಕೋ ಬುಲಾಯಾ . ಸುಶೀಲಾ ಕಾ ನಿಮಂತ್ರಣ ಸುನಕರ ಶಾಂತಿ ದೇವೀ ಉಠಕರ ಉಸಕೇ ಪೀಛೇ ಚಲನೇ ಲಗೀ . ಸುಶೀಲಾ ನೇ ಮುಡ಼ಕರ ದೇಖಾ . ಉಸೇ ಯಹ ದೇಖಕರ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಹುಆ ಕಿ ಶಾಂತಿ ಕೇ ಪೀಛೇ ಸಮೃದ್ಧಿ ಔರ ಭಾಗ್ಯಲಕ್ಷ್ಮೀ ಭೀ ಚಲೀ ಆ ರಹೀ ಥೀಂ . ಉಸೇ ಬಹುತ ಪಹಲೇ ಪಢ಼ೀ ಪಂಕ್ತಿಯಾಂ ಯಾದ ಆ ಗಈಂ :-
ಗೋಧನ ಗಜಧನ ವಾಜಿಧನ ಔರ ರತನ ಧನ ಖಾನ .
ಜಬ ಆಏ ಸಂತೋಷ ಧನ, ಸಬ ಧನ ಧೂಲ ಸಮಾನ ..


ಪಾಠ - 45
ತ್ಯೋಹಾರ
ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮೇಂ ತ್ಯೋಹಾರೋಂ ಕಾ ಬಡ಼ಾ ಮಹತ್ವ ಹೈ . ಭಾರತ ಕೋ ಕೃಷಿ ಪ್ರಧಾನ ದೇಶ ತಥಾ ತ್ಯೋಹಾರ ಪ್ರಧಾನ ದೇಶ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಯಹಾಂ ಜಬ-ಜಬ ಕೋಈ ತ್ಯೋಹಾರ ಆತಾ ಹೈ ತಬ-ತಬ ಲೋಗ ಖುಶಿಯಾಂ ಮನಾತೇ ಹೈಂ . ತ್ಯೋಹಾರ ಪರ ಬಚ್ಚೇ ಬಹುತ ಖುಶ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನ್ಹೇಂ ಉಪಹಾರ ಮಿಲತೇ ಹೈಂ, ನಏ ಕಪಡ಼ೇ ಮಿಲತೇ ಹೈಂ, ಖಾನೇ ಕೋ ಮಿಠಾಇಯಾಂ ಮಿಲತೀ ಹೈಂ . ಸಭೀ ಧರ್ಮೋಂ ಕೇ ಲೋಗ ತ್ಯೋಹಾರ ಮನಾತೇ ಹೈಂ .
ದೀವಾಲೀ ಹಿಂದುಓಂ ಕಾ ತ್ಯೋಹಾರ ಹೈ . ಕ್ರಿಸಮಸ ಕೋ ಹಮ ಬಡ಼ಾ ದಿನ ಭೀ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಯಹ ಈಸಾಇಯೋಂ ಕಾ ಬಡ಼ಾ ತ್ಯೋಹಾರ ಹೈ . ಈದ ಮುಸಲಮಾನೋಂ ಕಾ ತ್ಯೋಹಾರ ಹೈ . ಯಹ ಏಕ ಧಾರ್ಮಿಕ ತ್ಯೋಹಾರ ಹೈ .
ಕುಛ ತ್ಯೋಹಾರ ಕೃಷಿ ಸೇ ಸಂಬಂಧಿತ ಹೈಂ ಜೈಸೇ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ . ಜಬ ಫಸಲ ಕಟತೀ ಹೈ ತೋ ಕಿಸಾನೋಂ ಕಾ ಮನ ಖುಶೀ ಸೇ ಭರ ಉಠತಾ ಹೈ . ವೇ ಹೀ ಕ್ಯೋಂ, ಸಾರೇ ಲೋಗ ಖುಶಿಯಾಂ ಮನಾತೇ ಹೈಂ, ವೇ ನಏ ಅನಾಜ ಸೇ ಪಕವಾನ ಬನಾತೇ ಹೈಂ ಔರ ಈಶ್ವರ ಕೀ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಕರತೇ ಹೈಂ . ಇಸೀ ತರಹ ಜಬ ಮೌಸಮ ಬದಲತಾ ಹೈ ತಬ ಭೀ ಲೋಗ ಖುಶಿಯಾಂ ಮನಾತೇ ಹೈಂ . ಹೋಲೀ ಇಸೀ ತರಹ ಕಾ ತ್ಯೋಹಾರ ಹೈ . ಜಬ ಜಾಡ಼ೇ ಕಾ ಮೌಸಮ ಖತ್ಮ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ ಔರ ವಸಂತ ಕಾ ಮೌಸಮ ಶುರೂಂ ಹೋತಾ ಹೈ ತಬ ಹೋಲೀ ಕಾ ತ್ಯೋಹಾರ ಆತಾ ಹೈ . ಜಹಾಂ ಜ್ಯಾದಾ ಠಂಡ ನಹೀಂ ಪಡ಼ತೀ, ವಹಾಂ ಹೋಲೀ ಕಾ ತ್ಯೋಹಾರ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಜೈಸೇ ದಕ್ಷಿಣ ಮೇಂ .
ತ್ಯೋಹಾರ ಮೇಂ ಲೋಗ ಖುಶಿಯಾಂ ಮನಾತೇ ಹೈಂ ಔರ ಖುಶಿಯಾಂ ಬಾಂಟತೇ ಹೈಂ . ಲೋಗ ಏಕ-ದೂಸರೇ ಕೋ ತ್ಯೋಹಾರ ಕೀ ಶುಭಕಾಮನಾಏಂ ದೇತೇ ಹೈಂ, " ಮುಬಾರಕ " ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಲೋಗ ಏಕ-ದೂಸರೇ ಕೋ ಉಪಹಾರ ದೇತೇ ಹೈಂ . ಜೋ ಅಮೀರ ಹೈಂ ವೇ ಗರೀಬೋಂ ಕೋ ದಾನ ದೇತೇ ಹೈಂ . ಜೋ ಗರೀಬ ಹೈಂ, ವೇ ಭೀ ಏಕ-ದೂಸರೇ ಕೀ ಸಹಾಯತಾ ಕರತೇ ಹೈಂ . ತ್ಯೋಹಾರ ಕಾ ದಿನ ಭಾಈಚಾರೇ ಕಾ ದಿನ ಹೋತಾ ಹೈ . ಲೋಗ ತ್ಯೋಹಾರೋಂ ಪರ ಶತ್ರುತಾ ಭೂಲ ಜಾತೇ ಹೈಂ ಔರ ಪ್ಯಾರ ಕಾ ವ್ಯವಹಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ . ಜಹಾಂ ಹಿಂದೂ, ಮುಸಲಮಾನ, ಸಿಖ ಔರ ಈಸಾಈ ಸಾಥ ರಹತೇ ಹೈಂ, ವಹಾಂ ಏಕ-ದೂಸರೇ ಕೀ ಖುಶೀ ಮೇಂ ಭಾಗ ಲೇತೇ ಹೈಂ .
ತ್ಯೋಹಾರ ಹಮಾರೇ ಜೀವನ ಮೇಂ ನವೀನತಾ ಲಾತೇ ಹೈಂ . ಜಬ ತ್ಯೋಹಾರ ಆತಾ ಹೈ, ಲೋಗ ಪುರಾನೀ ಚೀಜೇಂ ಹಟಾ ದೇತೇ ಹೈಂ . ಘರ ಮೇಂ ನಏ ಕಪಡ಼ೇ, ನಏ ಬರತನ ಆತೇ ಹೈಂ . ಜಿಸ ತರಹ ನಈ ಚೀಜೇಂ ಆತೀ ಹೈಂ, ಉಸೀ ತರಹ ಮನ ಮೇಂ ನಯಾ ಉಲ್ಲಾಸ ಔರ ನಈ ಉಮಂಗೇ ಆತೀ ಹೈಂ .
ಪಾಠ - 46
ಭಾರತ ದೇಶ
ಭಾರತ ಏಕ ವಿಶಾಲ ದೇಶ ಹೈ . ಯಹ ಏಕ ಪ್ರಾಯದ್ವೀಪ ಹೈ . ಇಸಕೇ ತೀನ ಓರ ಸಮುದ್ರ ಹೈ, ಉತ್ತರ ಕೀ ತರಫ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತ ಹೈ . ಭಾರತ ಕೇ ಪೂರ್ವ ಮೇಂ ಬಂಗಾಲ ಕೀ ಖಾಡ಼ೀ ಹೈ, ದಕ್ಷಿಣ ಮೇಂ ಹಿಂದ ಮಹಾಸಾಗರ ಹೈ ಔರ ಪಶ್ಚಿಮ ಮೇಂ ಅರಬ ಸಾಗರ ಹೈ .
ಭಾರತ ಕೇ ಪಡ಼ೋಸ ಮೇಂ ಕಈ ದೇಶ ಹೈಂ . ಪಶ್ಚಿಮ ಮೇಂ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಹೈ, ಪೂರ್ವ ಮೇಂ ಬಂಗಲಾ ದೇಶ ಹೈ, ಉತ್ತರ ಮೇಂ ಚೀನ, ನೇಪಾಲ ಔರ ಭೂಟಾನ ಹೈಂ . ಪೂರ್ವ ಮೇಂ ಮ್ಯಾಂಮಾರ (ಬರ್ಮಾ ದೇಶ) ಭೀ ಭಾರತ ಕೀ ಸೀಮಾ ಪರ ಹೈ . ದಕ್ಷಿಣ ಮೇಂ ಹಿಂದ ಮಹಾಸಾಗರ ಮೇಂ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಹೈ .
ಭಾರತ ಏಕ ಬಹುತ ಬಡ಼ಾ ದೇಶ ಹೈ . ಇಸಮೇಂ 28 ರಾಜ್ಯ ಹೈಂ ಔರ ಸಾತ ಕೇಂದ್ರ ಶಾಸಿತ ಪ್ರದೇಶ ಹೈಂ . ಯೇ ಕೇಂದ್ರ ಶಾಸಿತ ಪ್ರದೇಶ ಹೈಂ ಚಂಡೀಗಢ಼, ಅಂಡಮಾನ-ನಿಕೋಬಾರ ಔರ ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ ಆದಿ . ದಿಲ್ಲೀ ಭಾರತ ಕೀ ರಾಜಧಾನೀ ಹೈ . ಉತ್ತರ ಮೇಂ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಜಮ್ಮೂ-ಕಶ್ಮೀರ, ಪಂಜಾಬ ಆದಿ ರಾಜ್ಯ ಹೈಂ, ಪಶ್ಚಿಮ ಮೇಂ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಗುಜರಾತ ಆದಿ ರಾಜ್ಯ ಹೈಂ, ಪೂರ್ವ ಮೇಂ ಅಸಮ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಲ ಆದಿ ರಾಜ್ಯ ಹೈಂ ಔರ ದಕ್ಷಿಣ ಮೇಂ ತಮಿಲನಾಡು, ಕೇರಲ ಆದಿ ರಾಜ್ಯ ಹೈಂ . ಭಾರತ ಮೇಂ ಕ್ಷೇತ್ರ ಕೀ ದೃಷ್ಟಿ ಸೇ ರಾಜಸ್ಥಾನ ಸಬಸೇ ಬಡ಼ಾ ರಾಜ್ಯ ಹೈ . ಇಸಕಾ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ 342239 ವರ್ಗ ಕಿಲೋಮೀಟರ ಹೈ . ಗೋವಾ ಸಬಸೇ ಛೋಟಾ ರಾಜ್ಯ ಹೈ . ಇಸಕಾ ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ 3702 ವ.ಕಿ. ಹೈ . ಆಬಾದೀ ಕೀ ದೃಷ್ಟಿ ಸೇ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಸಬಸೇ ಬಡ಼ಾ ರಾಜ್ಯ ಹೈ . 2001 ಮೇಂ ಇಸಕೀ ಆಬಾದೀ 16.61 ಕರೋಡ಼ ಥೀ . ಸಿಕ್ಕಿಮ ಕೀ ಆಬಾದೀ ಸಬಸೇ ಕಮ ಹೈ, 5.40 ಲಾಖ . ಭಾರತ ದುನಿಯಾ ಕೇ ದೇಶೋಂ ಮೇಂ ಆಬಾದೀ ಮೇಂ ದೂಸರೇ ಸ್ಥಾನ ಪರ ಹೈ .
ಭಾರತ ಮೇಂ ಕಈ ನದಿಯಾಂ ಹೈಂ . ಗಂಗಾ, ಯಮುನಾ ಉತ್ತರ ಕೀ ಬಡ಼ೀ ನದಿಯಾಂ ಹೈಂ . ಮಧ್ಯ ಮೇಂ ನರ್ಮದಾ, ತಾಪ್ತೀ ಬಡ಼ೀ ನದಿಯಾಂ ಹೈಂ . ಗೋದಾವರೀ, ಕೃಷ್ಣಾ, ತುಂಗಭದ್ರಾ, ಕಾವೇರೀ ದಕ್ಷಿಣ ಕೀ ಬಡ಼ೀ ನದಿಯಾಂ ಹೈಂ . ಗಂಗಾ ಭಾರತ ಕೀ ಸಬಸೇ ಬಡ಼ೀ ಔರ ಸಬಸೇ ಲಂಬೀ ನದೀ ಹೈ . ಯಹ ಹಿಮಾಲಯ ಸೇ ನಿಕಲತೀ ಹೈ ಔರ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ಬಿಹಾರ ಹೋತೇ ಹುಏ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಲ ಮೇಂ ಬಂಗಾಲ ಕೀ ಖಾಡ಼ೀ ಮೇಂ ಗಿರತೀ ಹೈ .
ಭಾರತ ಮೇಂ ಲೋಗ ಕಈ ಭಾಷಾಏಂ ಬೋಲತೇ ಹೈಂ . ಯಹಾಂ ಲಗಭಗ 650 ಭಾಷಾಏಂ ಹೈಂ . ಇನಮೇಂ 20-25 ಭಾಷಾಏಂ ಪ್ರಮುಖ ಹೈಂ . ಸಬಸೇ ಜ್ಯಾದಾ ಲೋಗ ಹಿಂದೀ ಭಾಷಾ ಬೋಲತೇ ಹೈಂ . ಬಹುತ ಲೋಗ ಹಿಂದೀ ಭಾಷಾ ಜಾನತೇ ಹೈಂ . ಭಾರತ ಮೇಂ ಕಈ ಧರ್ಮೋಂ ಕೇ ಲೋಗ ರಹತೇ ಹೈಂ . ಯಹಾಂ ಹಿಂದೂ, ಬೌದ್ಧ, ಸಿಖ, ಈಸಾಈ, ಮುಸ್ಲಿಮ, ಪಾರಸೀ ಕಈ ಧರ್ಮ ಹೈಂ .
ಭಾರತ ಮೇಂ ಸಬ ಜಗಹ ಮೌಸಮ ಕೀ ಸ್ಥಿತಿ ಭೀ ಅಲಗ-ಅಲಗ ಹೈ . ಜೈಸೇ-ಜೈಸೇ ಹಮ ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಸೇ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ ಕೀ ತರಫ ಜಾತೇ ಹೈಂ ವೈಸೇ-ವೈಸೇ ಮೌಸಮ ಭೀ ಬದಲತಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಮೇಂ ದಿಸಂಬರ-ಜನವರೀ ಮೇಂ ಬಹುತ ಠಂಡ ಪಡ಼ತೀ ಹೈ . ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ, ಕಶ್ಮೀರ ಆದಿ ಪ್ರದೇಶೋಂ ಮೇಂ ಬರ್ಫ ಪಡ಼ತೀ ಹೈ . ದಕ್ಷಿಣ ಮೇಂ ಠಂಡ ನಹೀಂ ಹೋತೀ . ಭಾರತ ಮೇಂ ಚೇರಾಪೂಂಜೀ (ಮೇಘಾಲಯ) ಆದಿ ಸ್ಥಾನೋಂ ಮೇಂ ಸಬಸೇ ಅಧಿಕ ವರ್ಷಾ ಹೋತೀ ಹೈ . ರಾಜಸ್ಥಾನ ಮೇಂ ಸಬಸೇ ಕಮ ಬಾರಿಶ ಹೋತೀ ಹೈ . ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಮೇಂ ಮಈ-ಜೂನ ಮೇಂ ಬಹುತ ಗರ್ಮೀ ಪಡ಼ತೀ ಹೈ . ಚೇನ್ನೈ, ಮುಂಬಈ, ಕೋಲಕಾತಾ ಮೇಂ ದಿನ ಮೇಂ ಸಮುದ್ರ ಸೇ ಠಂಡೀ ಹವಾ ಆತೀ ಹೈ . ಇಸಲಿಏ ಯಹಾಂ ಜ್ಯಾದಾ ಗರ್ಮೀ ನಹೀಂ ಪಡ಼ತೀ . ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ಮೇಂ ರಾಮಾಗುಂಡಮ ಭಾರತ ಕಾ ಸಬಸೇ ಗರ್ಮ ಸ್ಥಾನ ಹೈ .
ಭಾರತ ವಿವಿಧತಾ ಕಾ ದೇಶ ಹೈ . ಭಾರತ ಮೇಂ ಜಿತನೇ ವಿವಿಧ ಧರ್ಮ ಹೈಂ ಉತನೀ ಹೀ ವಿವಿಧ ಭಾಷಾಏಂ ಏವಂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಾಂ ಹೈಂ . ಪೋಶಾಕೇಂ ವಿವಿಧ ಹೈಂ, ಖಾನ-ಪಾನ ಮೇಂ ವಿವಿಧತಾ ಹೈ . ಫಿರ ಭೀ ದೇಶ ಏಕ ಹೈ, ಲೋಗೋಂ ಮೇಂ ಏಕತಾ ಹೈ . ಇಸೀಲಿಏ ಕಹತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಭಾರತ ಮೇಂ ಅನೇಕತಾ ಮೇಂ ಏಕತಾ ಹೈ .



ಪಾಠ - 47
ಜೀನೇ ಕೀ ಕಲಾ
(ಸದ್ಭಾವನಾ ದಿವಸ ಪರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಪ್ರಮುಖ ಕಾ ಭಾಷಣ )
ಆಧುನಿಕ ಯುಗ ಮೇಂ ಹಮಾರಾ ಜೀವನ ಜಟಿಲ ಹೋ ಗಯಾ ಹೈ . ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಕ್ರಾಂತಿ ಕೇ ಬಾದ ಜೀವನ ಮೇಂ ಸುಖ-ಸುವಿಧಾಏಂ ಬಢ಼ ಗಈ ಹೈಂ . ಮಶೀನೋಂ ನೇ ಹಮಾರಾ ಜೀವನ ಸರಲ ಬನಾ ದಿಯಾ ಹೈ . ಶಾರೀರಿಕ ಶ್ರಮ ಕಮ ಹೋ ಗಯಾ ಹೈ ಲೇಕಿನ ಮಾನಸಿಕ ರೂಂಪ ಸೇ ಹಮ ಆಜ ತನಾವಗ್ರಸ್ತ ಹೋ ಗಏ ಹೈಂ . ಆಜ ಹಮ ಭೌತಿಕ ಸುವಿಧಾಓಂ ಕೋ ಪಾನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಏಕ ಅಂತಹೀನ ದೌಡ಼ ಮೇಂ ಶಾಮಿಲ ಹೋ ಗಏ ಹೈಂ . ಜೀವನ ಮೇಂ ಸುಖ ಔರ ಸಂತೋ-ಾ ನಹೀಂ ರಹ ಗಯಾ ಹೈ . ಹಮಾರಾ ಮಾನಸಿಕ ಸಂತುಲನ ಬಿಗಡ಼ ರಹಾ ಹೈ .
ಕಭೀ-ಕಭೀ ಏಕ-ದೂಸರೇ ಸೇ ಆಗೇ ಬಢ಼ನೇ ಕೀ ಚಾಹ ಮೇಂ ಹಮ ಅಪನೇ ವ್ಯವಹಾರ ವ ಆಚರಣ ಸೇ ದೂಸರೋಂ ಕೇ ಲಿಏ ತನಾವಪೂರ್ಣ ಸ್ಥಿತಿ ಪೈದಾ ಕರ ದೇತೇ ಹೈಂ . ಏಕ ಸಂಯತ ವ್ಯಿಕ್ತತ್ವ ಕೇ ವಿಕಾಸ ಕೇ ಲಿಏ ಹಮೇಂ ಪ್ರಯಾಸ ಕರನಾ ಚಾಹಿಏ . ಹಮ ಅಪನೇ ಘರ ಮೇಂ ಪರಿಜನೋಂ ಕೇ ಸಾಥ ಹೋಂ ಯಾ ದಫ಼್ತರ ಮೇಂ ಅಪನೇ ಸಹಯೋಗಿಯೋಂ ಕೇ ಸಾಥ, ಏಕ ಸ್ವಸ್ಥ ಏವಂ ಖುಶಹಾಲ ಮಾಹೌಲ ಬನಾಏ ರಖನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಹಮೇಂ ಕುಛ ಬಾತೋಂ ಕಾ ಧ್ಯಾನ ಅವಶ್ಯ ರಖನಾ ಚಾಹಿಏ .
ಸರ್ವಪ್ರಥಮ ಹಮ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಮೇಂ ಅನುಶಾಸನ ಬನಾಏ ರಖೇಂ . ಹಮ ಖುದ ಅನುಶಾಸನ ಕಾ ಪಾಲನ ಕರೇಂ ತಥಾ ದೂಸರೋಂ ಕೋ ಅನುಶಾಸನ ಮೇಂ ರಹನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರೇರಿತ ಕರೇಂ .
ಹಮ ಹರ ಛೋಟೇ-ಬಡ಼ೇ ಕರ್ಮಚಾರೀ/ಅಧಿಕಾರೀ ಕೇ ಮಾನ-ಸಮ್ಮಾನ ಕಾ ಧ್ಯಾನ ರಖೇಂ . ಉಸಕೇ ಕಾಮ ಕೇ ಮಹತ್ವ ಕೋ ಸಮಝೇಂ .
ಅಧೀನಸ್ಥ ಕರ್ಮಚಾರಿಯೋಂ ಸೇ ಅಧಿಕತಮ ಕಾಮ ಕರವಾನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಟೀಮ ಭಾವನಾ ಕಾ ವಿಕಾಸ ಕರೇಂ ತಥಾ ಉನಕೇ ಸುಖ-ದುಖ ಮೇಂ ಉನಕಾ ಸಾಥ ದೇಂ . ಉನಕೇ ಪ್ರತಿ ಸಹಾನುಭೂತಿ ಏವಂ ಅಪನತ್ವ ಕೀ ಭಾವನಾ ರಖೇಂ . ಉನಕಾ ಮನೋಬಲ ಬಢ಼ಾನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಉನಕೇ ಅಚ್ಛೇ ಕಾಮೋಂ ಕೀ ತಾರೀಫ಼ ಕರೇಂ .
ಪ್ರಶಾಸನ ಸೇ ಜುಡ಼ೇ ಕರ್ಮಚಾರಿಯೋಂ ಕೋ ಅನುಭವೀ, ಕಾರ್ಯಕುಶಲ ತಥಾ ನಿ-ಠಾವಾನ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಏ . ಉನ್ಹೇಂ ನಿಯಮೋಂ ಕೀ ಅದ್ಯತನ ಜಾನಕಾರೀ ಹೋನೀ ಚಾಹಿಏ . ಯಹೀ ಜ್ಞಾನ ಕರ್ಮಚಾರೀ ಮೇಂ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಪೈದಾ ಕರತಾ ಹೈ .
ದಫ಼್ತರ ಮೇಂ ಕಾಮ ಕೋ ಸುಚಾರು ರೂಪ ಸೇ ಚಲಾನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಮೇರಾ ಆಪ ಸಬಸೇ ವಿಶೇಷ ಅನುರೋಧ ಹೈ ಕಿ ಕಭೀ ಲಕೀರ ಕೇ ಫ಼ಕೀರ ನ ಬನೇಂ ಔರ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಸೋಚ ಸೇ ಬಚೇಂ .
ದಫ಼್ತರ ಕೇ ವಾತಾವರಣ ಕೋ ಸ್ವಚ್ಛ ಔರ ಸುಂದರ ಬನಾನೇ ಮೇಂ ಸಹಯೋಗ ದೇಂ .


ಪಾಠ - 48
ಪರ್ಯಾವರಣ
ಸುಬಹ-ಸುಬಹ ಮುಹಲ್ಲೇ ಮೇಂ ಖ಼ಬರ ಫೈಲೀ ಕಿ ರಾಮೂ ಕೀ ಗಾಯ ಸಡ಼ಕ ಪರ ಮರೀ ಪಡ಼ೀ ಹೈ . ಲೋಗೋಂ ಕೋ ಲಗಾ ಕಿ ಕಿಸೀ ನೇ ಜ್ರಹರ ಖಿಲಾ ದಿಯಾ ಹೈ . ಏಕದಮ ಜವಾನ ಗಾಯ, ಅಬ ತಕ ಠೀಕ-ಠಾಕ ಥೀ . ಖೂಬ ದೂಧ ದೇತೀ ಥೀ . ಅಚಾನಕ ಮರ ಕೈಸೇ ಜಾಏಗೀ . ಬೇಚಾರೇ ರಾಮೂ ಕಾ ಬುರಾ ಹಾಲ ಥಾ . ವಹ ದೂಧ ಬೇಚಕರ ಘರ ಚಲಾತಾ ಥಾ . ಅಬ ಕ್ಯಾ ಹೋಗಾ ?
ರಾಮೂ ರೋಜಾನಾ ಸವೇರೇ ದೂಧ ದುಹತಾ ಔರ ಫಿರ ಗಾಯ ಕೋ ಖುಲಾ ಛೋಡ಼ ದೇತಾ . ವಹ ದಿನ ಭರ ಗಲಿಯೋಂ ಮೇಂ ಘೂಮತೀ ಔರ ಕೂಡ಼ೇ-ಕಚರೇ ಕೇ ಢೇರ ಸೇ ಸಡ಼ೀ-ಗಲೀ ಚೀಜ್ರೇಂ ಖಾತೀ . ಫಿರ ಶಾಮ ಕೋ ಘರ ಆ ಜಾತೀ . ರಾಮೂ ಖುಶ ಥಾ ಕಿ ಉಸೇ ಗಾಯ ಕೋ ಖಿಲಾನಾ ನಹೀಂ ಪಡ಼ತಾ .
ಥೋಡ಼ೀ ದೇರ ಮೇಂ ಪುಲಿಸ ಕೀ ಜೀಪ ಆಈ ಔರ ಲಾಶ ಲೇ ಗಈ . ಶಾಮ ಕೋ ಪುಲಿಸ ಇಂಸ್ಪೇಕ್ಟರ ಸಾವಂತ ವಹಾಂ ಆಏ ಔರ ಲೋಗೋಂ ಕೋ ಏಕತ್ರಿತ ಕಿಯಾ . ಉನ್ಹೋಂನೇ ಬತಾಯಾ ಕಿ ಗಾಯ ಕೇ ಪೇಟ ಮೇಂ 10 ಕಿ.ಗ್ರಾ. ಪಾಲೀಥೀನ ನಿಕಲಾ ಹೈ . ಯಹೀ ಉಸಕೀ ಮೌತ ಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ . ಲೋಗ ಪಾಲೀಥೀನ ಬೈಗ ಮೇಂ ಬಚಾ-ಖುಚಾ ಖಾನಾ, ಸಬ್ಜ್ರೀ ಕೇ ಟುಕಡ಼ೇ ಭರಕರ ಕೂಡ಼ೇ ಪರ ಫೇಂಕ ದೇತೇ ಹೈಂ . ಐಸೇ ಬೈಗ ಪಶು ಖಾ ಜಾತೇ ಹೈಂ . ಇನ್ಹೀಂ ಕೋ ಖಾಕರ ಯಹ ಗಾಯ ಮರ ಗಈ . ಯಾನೀ ಲೋಗ ಲಾಪರವಾಹೀ ಸೇ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ ಬೈಗ ಕಾ ಇಸ್ತೇಮಾಲ ಕರೇಂಗೇ ತೋ ಯಹೀ ಹೋಗಾ . ಅಚ್ಛಾ ಹೋ ಔರ ಚಾಹಿಏ ಭೀ ಕಿ ಹಮ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ ಬೈಗ ಕಾ ಇಸ್ತೇಮಾಲ ಕಮ ಸೇ ಕಮ ಕರೇಂ .
ಕೌಸಾನೀ ಲೌಟತೇ ಹೀ ಮೋಹನ ಜೀ ಕೋ ಲಗಾ, ಸ್ವರ್ಗ ಆ ಗಏ ಹೈಂ . ಊಂಚೇ-ಊಂಚೇ ಪರ್ವತ, ಸುಂದರ ಹರೇ-ಭರೇ ಜಂಗಲ . ಮೋಹನ ಜೀ ಲಖನಊ ಸೇ ಲೌಟೇ ಥೇ . ವಹಾಂ ಕಿತನೀ ತೋ ಭೀಡ಼ ಹೈ . ಸಡ಼ಕೋಂ ಪರ ಗಂದಗೀ ಔರ ಬಾಜಾರ ಮೇಂ ಗಾಡ಼ಿಯೋಂ ಕಾ ಧುಆಂ . ಘರ ಪಹುಂಚತೇ ಹೀ ಉನಕೀ ಪತ್ನೀ ಬೋಲೀ " ಗೋಪಾಲ ಕೀ ತಬೀಯತ ಖರಾಬ ಹೈ . ಸ್ಕೂಲ ಭೀ ನಹೀಂ ಗಯಾ . ಡಾಕ್ಟರ ಕೋ ದಿಖಾನಾ ಜ್ರರೂರೀ ಹೈ . ಆಪಕೋ ಅಭೀ ಜಾನಾ ಹೋಗಾ . "
" ಹಾಂ, ಕ್ಯೋಂ ನಹೀಂ, ಡಾಕ್ಟರ ಕಾ ದವಾಖ಼ಾನಾ ಖುಲ ಗಯಾ ಹೋಗಾ . ಅಭೀ ದಿಖಾ ಲಾತೇ ಹೈಂ . " ಮೋಹನ ಜೀ ನೇ ಪಾನೀ ಕಾ ಗಿಲಾಸ ಥಾಮತೇ ಹುಏ ಕಹಾ .
ಮೋಹನ ಜೀ ಕೇ ಘರ ಸೇ ಥೋಡ಼ೇ ಹೀ ಫ಼ಾಸಲೇ ಪರ ಡಾ. ನೇಗೀ ಕಾ ದವಾಖ಼ಾನಾ ಥಾ . ವೇ ಗೋಪಾಲ ಕೋ ಲೇಕರ ಡಾ. ನೇಗೀ ಕೇ ದವಾಖ಼ಾನೇ ಪರ ಪಹುಂಚ ಗಏ .
" ಡಾ. ಸಾಹಬ, ಇಸಕಾ ಶರೀರ ಪೀಲಾ ಪಡ಼ತಾ ಜಾ ರಹಾ ಹೈ . ಜಬ ಸೇ ದಿಲ್ಲೀ ಸೇ ಲೌಟಾ ಹೈ, ಬುಖಾರ ಭೀ ಹೈ ಔರ ಹರ ವಕ್ತ ಖಾಂಸತಾ ರಹತಾ ಹೈ . "
" ಅಚ್ಛಾ, ಅಭೀ ದೇಖತಾ ಹೂಂ . " ಡಾ. ನೇಗೀ ಗೋಪಾಲ ಕೀ ನಾಡ಼ೀ ಜಾಂಚ ಕರತೇ ಹುಏ ಬೋಲೇ .
" ಬೇಟೇ, ಜರಾ ಮುಂಹ ಖೋಲೋ, ಜೀಭ ಬಾಹರ ನಿಕಾಲೋ . " ಸ್ಟೇಥೇಸ್ಕೋಪ ಕೋ ಸೀನೇ ಔರ ಪೀಠ ಪರ ಲಗಾತೇ ಹುಏ ಉನ್ಹೋಂನೇ ಗೋಪಾಲ ಸೇ ಜ್ರೋರ-ಜ್ರೋರ ಸೇ ಸಾಂಸ ಲೇನೇ ಕೋ ಕಹಾ . ಗಹನ ಜಾಂಚ ಕೇ ಬಾದ ಡಾ. ನೇಗೀ ನೇ ಮೋಹನ ಜೀ
ಕೋ ಬತಾಯಾ " ಮೋಹನ ಜೀ, ಲಡ಼ಕೇ ಕೋ ನ ಸಿರ್ಫ಼ ಪೀಲಿಯಾ ಬಲ್ಕಿ ಇಸಕೇ ಫೇಫಡ಼ೇ ಮೇಂ ಸಂಕ್ರಮಣ (ಇನ್ಫ಼ೇಕ್ಶನ) ಹೋ ಗಯಾ ಹೈ . ಪೀಲಿಯಾ ತೋ ಖರಾಬ ಪಾನೀ ಪೀನೇ ಸೇ ಹುಆ ಹೈ . ಫೇಫಡ಼ೋಂ ಮೇಂ ಧುಆಂ ಭರ ಗಯಾ ಹೈ ಇಸಲಿಏ ಸಂಕ್ರಮಣ ಹೋ ಗಯಾ ಹೈ . ದೋ ಚಾರ ದಿನ ದವಾಈ ಲೇನೀ ಹೋಗೀ, ಠೀಕ ಹೋ ಜಾಏಗಾ . "
ಫಿರ ಉನ್ಹೋಂನೇ ಪೂಛಾ, " ಅಚ್ಛಾ ಯಹ ಬತಾಇಯೇ, ದಿಲ್ಲೀ ಮೇಂ ಗೋಪಾಲ ಕಹಾಂ ಠಹರಾ ಥಾ ? "
" ಜೀ ವಹ ಶಾಹದರಾ ಮೇಂ ಥಾ, ಮುಖ್ಯ ಚೌರಾಹೇ ಪರ ಹೀ ಚಾಚಾ ಕಾ ಘರ ಹೈ . "
ಡಾಕ್ಟರ ಸಾಹಬ ಬೋಲೇ, " ಲೋಗ ನದಿಯೋಂ ಮೇಂ ಕಾರಖಾನೋಂ ಕೇ ಅವಶೇಷ ಬಹಾ ದೇತೇ ಹೈಂ, ಢೇರೋಂ ಕೂಡ಼ಾ-ಕರಕಟ ಫೇಂಕತೇ ಹೈಂ . ಇಸಸೇ ಪಾನೀ ಖರಾಬ ಹೋ ಜಾತಾ ಹೈ . ಇಸೀ ಕೋ ಪ್ರದೂಷಣ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಇಸ ಪಾನೀ ಕೋ ಪೀನೇ ಸೇ ಪೀಲಿಯಾ, ಹೇಪಟಾಇಟಿಸ ಜೈಸೇ ಕಿತನೇ ಹೀ ರೋಗ ಹೋ ಜಾತೇ ಹೈಂ . ಇಸೇ ವಾಯು ಪ್ರದೂಷಣ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಇಸಸೇ ಫೇಫಡ಼ೇ ಖರಾಬ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಔರ ಸಾಂಸ ಕೀ ಬೀಮಾರಿಯಾಂ ಹೋ ಜಾತೀ ಹೈಂ . ಖೈರ, ಆಪ ಚಿಂತಾ ನ ಕರೇಂ . ಕೌಸಾನೀ ಕೀ ಜಲವಾಯು ಉಸೇ ಜಲ್ದೀ ಹೀ ಠೀಕ ಕರ ದೇಗೀ . ಮೈಂ ದವಾಏಂ ಲಿಖ ರಹಾ ಹೂಂ . ಆಪ ಉಸೇ ನಿಯಮಿತ ದೇತೇ ರಹೇಂ ಔರ ಕುಛ ಪರಹೇಜ್ರ ಬತಾಏ ದೇತಾ ಹೂಂ . ಉಸಕಾ ಪಾಲನ ಕರೇಗಾ ತೋ ಜಲ್ದೀ ಠೀಕ ಹೋ ಜಾಏಗಾ . "
ಘರ ಲೌಟಕರ ಉನ್ಹೋಂನೇ ಪತ್ನೀ ಸೇ ಕಹಾ - " ಪತಾ ನಹೀಂ ಲೋಗ ಹವಾ, ಪಾನೀ, ಸಬಕೋ ಕ್ಯೋಂ ದೂಷಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ . ಹಮೇಂ ಗಾಡ಼ಿಯೋಂ ಕಾ ಧುಆಂ ಕಮ ಕರನಾ ಚಾಹಿಏ, ಪಾನೀ ಮೇಂ ಕೂಡ಼ಾ ನಹೀಂ ಫೇಂಕನಾ ಚಾಹಿಏ . ಜೀವನ ಮೇಂ ಸಫ಼ಾಈ ಕಾ ಧ್ಯಾನ ರಖನಾ ಚಾಹಿಏ . " ಪತ್ನೀ ಬೋಲೀ - "ಹಾಂ . ಬಚ್ಚೋಂ ಕೋ ಭೀ ಯೇ ಸಬ ಬಾತೇಂ ಸಮಝಾನೀ ಚಾಹಿಏ .

ಪಾಠ - 49
ಬಿಹೂ ಪರ್ವ
ಉತ್ತರ ಪೂರ್ವ ಕಾ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರ ಹೈ ಅಸಮ ಕಾ ಪ್ರಮುಖ ಶಹರ -ಗುವಾಹಾಟೀ . ಯಹಾಂ ಕಾ ಏಕ ಬಡ಼ಾ ತ್ಯೋಹಾರ ಹೈ - ಬಿಹೂ . ವರ್ಷ ಮೇಂ ತೀನ ಬಾರ ಬಿಹೂ ಮನಾಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಪಹಲಾ "ಕಂಗಾಲೀ " ಬಿಹೂ ಹೈ . ಯಹ ಕಾರ್ತಿಕ ಮಾಸ ಕೀ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಕೇ ದಿನ ಮನಾಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಇಸ ದಿನ ತುಲಸೀ ಕಾ ನಯಾ ಪೌಧಾ ರೋಪ ಕರ ಲೋಗ ದೀಪಕ ಜಲಾತೇ ಹೈಂ . ಇಸ ಮೌಕೇ ಪರ ಕಿಸಾನ ಅಚ್ಛೀ ಫಸಲ ಕೇ ಲಿಏ ದೇವೀ-ದೇವತಾಓಂ ಸೇ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಕರತೇ ಹೈಂ .
ಭೋಗಾಲೀಞ್ಜ್ ಅಸಮ ಕಾ ದೂಸರಾ ಬಿಹೂ ಹೈ . ಜಬ ಕಿಸಾನ ಕೀ ಮೇಹನತ ರಂಗ ಲಾತೀ ಹೈ, ಉಸಕೇ ಖಲಿಹಾನ ಅನ್ನ ಸೇ ಭರ ಜಾತೇ ಹೈಂ ತಬ ಘರ-ಘರ ಸೇ " ಢೇಕೀ " (ಅನಾಜ ಕೂಟನೇ ಕೇ ಯಂತ್ರ) ಕೀ ಆವಾಜ್ರ ಆನೇ ಲಗತೀ ಹೈ . ಘರ-ಘರ ಮೇಂ ಚಾವಲ ಕೇ ಚೂರೇ, ತಿಲ ಔರ ನಾರಿಯಲ ಸೇ ಪೀಠಾ ನಾಮಕ ಮಿಠಾಈ ಬನತೀ ಹೈ . ಧಾನ ಕೇ ಸೂಖೇ ಪೌಧೋಂ ಸೇ ಝೋಂಪಡ಼ೀ ಬನಾಈ ಜಾತೀ ಹೈ . ಇಸೇ ಭೇಲಾ ಘರ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಇಸ ಭೇಲಾ ಘರ ಮೇಂ ಲೋಗ ನಾಚತೇ-ಗಾತೇ ಹೈಂ . ವಹೀಂ ಸಬ ಮಿಲ-ಬೈಠಕರ ಖಾನಾ ಖಾತೇ ಹೈಂ ಔರ ಫಿರ ಭೇಲಾ ಘರ ಮೇಂ ಆಗ ಲಗಾ ದೇತೇ ಹೈಂ . ಭೋಗಾಲೀ ಬಿಹೂ ಕೀ ಹೀ ತರಹ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ ಮೇಂ ಪೋಂಗಲಞ್ಜ್, ಮಹಾರಾ-ಟ್ರ, ಗುಜರಾತ ಏವಂ ಉತ್ತರ ಭಾರತ ಮೇಂ " ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ " ಔರ ಪಂಜಾಬ ಮೇಂ "ಲೋಹಡ಼ೀ " ಮನಾಈ ಜಾತೀ ಹೈ .
ವೈಶಾಖ ಕೇ ಮಹೀನೇ ಮೇಂ ಬೋಹಾಗೀ ಬಿಹೂ ಮನಾಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಇಸೇ ರಂಗಾಲೀ ಬಿಹೂ ಭೀ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಬಿಹೂ ಕೇ ಏಕ ದಿನ ಪಹಲೇ "ಉರಕಾ " ಹೋತಾ ಹೈ . ಇಸ ದಿನ ಲೋಗ ಪೂರೇ ಘರ ಕೀ ಸಫ಼ಾಈ ಕರತೇ ಹೈಂ . ದೂಸರೇ ದಿನ ಪರಿಚಿತೋಂ ಕೋ ಗಮಛಾ ದಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ . ಯುವಾ ಲಡ಼ಕೇ ಢೋಲ ಬಜಾಕರ ಯುವತಿಯೋಂ ಕೋ ನಾಚನೇ ಕಾ ನಿಮಂತ್ರಣ ದೇತೇ ಹೈಂ . ಯುವತಿಯಾಂ ಢೋಲ ಕೀ ತಾಲ ಪರ ನಾಚತೀ ಹೈಂ . ಅಪನೇ ಗೀತೋಂ ಮೇಂ ವೇ ಪ್ರೇಮ-ಭಾವ ಪ್ರಕಟ ಕರತೇ ಹೈಂ . ಯುವಕ-ಯುವತಿಯೋಂ ಕೇ ವಿವಾಹ ಭೀ ಇಸೀ ಸಮಯ ತಯ ಕಿಏ ಜಾತೇ ಹೈಂ . ಪೇಪಾ ಔರ ಢೋಲ ಕೇ ಸುರ ತಾಲ ಪರ ಯುವತಿಯೋಂ ಕೇ ಪೈರ ಥಿರಕನೇ ಲಗತೇ ಹೈಂ . ಪ್ರಕೃತಿ ಭೀ ರಂಗ-ಬಿರಂಗೇ ಫೂಲೋಂ ಸೇ ಭರ ಜಾತೀ ಹೈ . ಕಪೋಹ ಫೂಲ ಕೇ ಬಿನಾ ಬಿಹೂಟೀ (ನರ್ತಕೀ) ಕಾ ಶ್ರೃಂಗಾರ ಅಧೂರಾ ರಹತಾ ಹೈ . ಅಸಮ ಮೇಂ ಬಿಹೂ ನೃತ್ಯ ಉಸೀ ತರಹ ಹೈ ಜೈಸೇ ಪಂಜಾಬ ಮೇಂ ಭಾಂಗಡ಼ಾ . ಬಿಹೂ ಜೈಸೇ ಪರ್ವ ಭಾರತ ಕೀ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಏಕತಾ ಕೇ ಪ್ರತೀಕ ಹೈಂ .

ಪಾಠ - 50
ಸ್ವದೇಶೀ ಔರ ಸ್ವಭಾಷಾ ಕೇ ಜನಕ ಗಾಂಧೀ ಜೀ
ಬೀಸವೀಂ ಸದೀ ಕೇ ಪಹಲೇ ದಶಕ ಕೀ ಬಾತ ಹೈ . ದಕ್ಷಿಣ ಅಫ್ರೀಕಾ ಕೇ ಏಕ ಸ್ಟೇಶನ ಪರ ರೇಲಗಾಡ಼ೀ ಚಲನೇ ಕೇ ಲಿಏ ತೈಯಾರ ಖಡ಼ೀ ಥೀ . ಏಕ ಭಾರತೀಯ ಯುವಕ ಪಹಲೇ ದರ್ಜೇ ಕೇ ಡಿಬ್ಬೇ ಮೇಂ ಸವಾರ ಹುಆ . ತಭೀ ಏಕ ಗೋರಾ ಡಿಬ್ಬೇ ಮೇಂ ದಾಖಿಲ ಹುಆ . ಹಿಂದುಸ್ತಾನೀ ಆದಮೀ ಕೋ ದೇಖಕರ ವಹ ಗೋರಾ ಗುಸ್ಸೇ ಮೇಂ ಆ ಗಯಾ ಔರ ಚಿಲ್ಲಾನೇ ಲಗಾ - ಫೌರನ ಗಾಡ಼ೀ ಸೇ ಉತರ ಜಾಓ . ಹಿಂದುಸ್ತಾನೀ ಯುವಕ ನೇ ಕಹಾ ಕಿ ಮೇರೇ ಪಾಸ ಪಹಲೇ ದರ್ಜೇ ಕಾ ಟಿಕಟ ಹೈ . ಇತನೇ ಮೇಂ ಗಾಡ಼ೀ ಚಲ ಪಡ಼ೀ . ಗೋರೇ ನೇ ಹಿಂದುಸ್ತಾನೀ ಯುವಕ ಕೋ ಚಲತೀ ಗಾಡ಼ೀ ಸೇ ಉಠಾಕರ ಬಾಹರ ಫೇಂಕ ದಿಯಾ . ತಭೀ ಉಸ ಯುವಕ ನೇ ಸಂಕಲ್ಪ ಕಿಯಾ ಕಿ ಇಸ ಅನ್ಯಾಯ ಔರ ರಂಗಭೇದ ಕೇ ಖಿಲಾಫ಼ ಜೀವನ-ಭರ ಲಡ಼ೂಂಗಾ . ಇಸ ಯುವಕ ಕಾ ನಾಮ ಥಾ - ಮೋಹನದಾಸ ಕರ್ಮಚಂದ ಗಾಂಧೀ .
ಗಾಂಧೀ ಜೀ ನೇ ರಂಗಭೇದ ಔರ ಅನ್ಯ ಅತ್ಯಾಚಾರೋಂ ಕಾ ವಿರೋಧ ಕರನೇ ಕೇ ಲಿಏ ದಕ್ಷಿಣ ಅಫ್ರೀಕಾ ಮೇಂ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಆಂದೋಲನ ಶುರೂಂ ಕಿಯಾ . ಸತ್ಯಾಗ್ರಹೀ ಸ್ತ್ರೀ-ಪುರುಷ ಶಾಂತಿಪೂರ್ಣ ತರೀಕೇ ಸೇ ನಾರೇ ಲಗಾತೇ ಹುಏ ಗಲತ ಕಾನೂನೋಂ ಕೋ ತೋಡ಼ತೇ ಥೇ, ಜೇಲ ಜಾತೇ ಥೇ . ಏಕ ಬಾರ ಕೀ ಬಾತ ಹೈ, ನೇಟಾಲ ಕೇ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಆಶ್ರಮ ಮೇಂ ಕುಛ ಮಹಿಲಾಏಂ ಔರ ಬಚ್ಚೇ ರಹ ಗಏ ಥೇ . ಆಶ್ರಮ ಕೇ ಸಭೀ ಪುರುಷ ಔರ ಕುಛ ಮಹಿಲಾಏಂ ಭೀ ಜೇಲ ಮೇಂ ಥೀಂ . ಗಾಂಧೀ ಜೀ ಕೋ ಇನ ಬಚ್ಚೋಂ ಕೀ ಶಿಕ್ಷಾ ಕೇ ಬಾರೇ ಮೇಂ ಚಿಂತಾ ಹೋನೇ ಲಗೀ . ಇನ ಬಚ್ಚೋಂ ಮೇಂ ಗುಜರಾತೀ ಔರ ಹಿಂದೀ ಭಾಷೀ ಬಚ್ಚೋಂ ಕೇ ಅಲಾವಾ ಬಂಗಾಲೀ, ತಮಿಲ ಔರ ತೇಲುಗು ಬೋಲನೇ ವಾಲೇ ಬಚ್ಚೇ ಭೀ ಥೇ . ಗಾಂಧೀ ಜೀ ನೇ ದೇಖಾ ಕಿ ಯೇ ಬಚ್ಚೇ ಖೇಲತೇ ಸಮಯ ಹಿಂದೀ ಬೋಲತೇ ಹೈಂ . ವೇ ಸಮಝ ಗಏ ಕಿ ಭಾರತ ಕೇ ಭಿನ್ನ-ಭಿನ್ನ ಭಾಷಾ ಭಾಷಿಯೋಂ ಕೋ ಜೋಡ಼ನೇ ವಾಲೀ ಭಾಷಾ ಹಿಂದೀ ಹೀ ಹೋ ಸಕತೀ ಹೈ . ವೇ ಉನ್ಹೇಂ ಹಿಂದೀ ಕೇ ಮಾಧ್ಯಮ ಸೇ ಶಿಕ್ಷಾ ದೇನೇ ಲಗೇ .
ಭಾರತ ಲೌಟಕರ ಗಾಂಧೀ ಜೀ ನೇ ಪೂರೇ ದೇಶ ಕಾ ಭ್ರಮಣ ಕಿಯಾ . ಉನ್ಹೇಂ ಯಹ ದೇಖಕರ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಹುಆ ಕಿ ದೇಶ ಕೇ ಜ್ಯಾದಾತರ ಹಿಸ್ಸೋಂ ಮೇಂ ಲೋಗ ಆಸಾನೀ ಸೇ ಹಿಂದೀ ಸಮಝ ಲೇತೇ ಹೈಂ . ಜಿನ ಪ್ರದೇಶೋಂ ಮೇಂ ಲೋಗೋಂ ಕೋ ಹಿಂದೀ ಸಮಝನೇ ಮೇಂ ದಿಕ್ಕತ ಹೋತೀ ಥೀ, ಗಾಂಧೀ ಜೀ ನೇ ವಹಾಂ ಹಿಂದೀ ಪ್ರಚಾರ ಸಭಾಓಂ ಕೀ ಸ್ಥಾಪನಾ ಕೀ .
ಹಿಂದೀ ಅಪನೇ ದೇಶ ಕೀ ಭಾಷಾ ಹೈ . ಲೋಗೋಂ ಕೇ ಅಂದರ ಸ್ವರಾಜ ಕೇ ಲಿಏ ಲಡ಼ನೇ ಕೀ ಶಕ್ತಿ ತಭೀ ಆ ಸಕತೀ ಹೈ ಜಬ ಉನಕೇ ಮನ ಮೇಂ ಸ್ವಭಾಷಾ ಔರ ಸ್ವದೇಶೀ ಕೇ ಪ್ರತಿ ಸಮ್ಮಾನ ಕಾ ಭಾವ ಹೋ, ಗಾಂಧೀ ಜೀ ಕಾ ಯಹ ಪಕ್ಕಾ ವಿಶ್ವಾಸ ಥಾ . ವಿದೇಶೀ ಸರಕಾರ ಯಹಾಂ ಸೇ ಕಪಾಸ ಇಂಗ್ಲೈಂಡ ಲೇ ಜಾತೀ ಥೀ ಔರ ವಹಾಂ ಕೀ ಮಿಲೇಂ ಇಸಸೇ ಕಪಡ಼ಾ ತೈಯಾರ ಕರ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ ಮೇಂ ಬೇಚತೀ ಥೀಂ . ಇಸಸೇ ದೇಶವಾಸಿಯೋಂ ಕಾ ಪೈಸಾ ವಿದೇಶ ಚಲಾ ಜಾತಾ ಥಾ . ಗಾಂಧೀ ಜೀ ನೇ ದೇಶ ಮೇಂ ಚರ್ಖೇ ಪರ ಸೂತ ಕಾತನೇ ಕಾ ಅಭಿಯಾನ ಚಲಾಯಾ . ಇಸಸೇ ಗಾಂವ ಕೇ ಲೋಗೋಂ ಕೋ ರೋಜ್ರಗಾರ ಮಿಲನೇ ಲಗಾ ಔರ ಭಾರತ ಕಾ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಭೀ ಜಾಗ ಉಠಾ . ಗಾಂಧೀ ಜೀ ಕೇ ಇಶಾರೇ ಪರ ಸ್ವರಾಜ ಕೇ ಆಂದೋಲನ ಮೇಂ ಕೂದನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಲಾಖೋಂ ನೌಜವಾನ ತೈಯಾರ ಹೋ ಗಏ . ಇನಮೇಂ ಮಹಿಲಾಓಂ ಕೀ ಭೀ ಅಚ್ಛೀ ಸಂಖ್ಯಾ ಥೀ . ದೇಶ ಕೇ ಇನ ನೌಜವಾನೋಂ, ಸ್ತ್ರೀ-ಪುರುಷೋಂ ಕೇ ತ್ಯಾಗ ಔರ ಬಲಿದಾನ ಸೇ ಭಾರತ ಕೋ ಆಜ್ರಾದೀ ಮಿಲೀ . ಗಾಂಧೀ ಜೀ ಕಾ ಯಹ ಮಾನನಾ ಥಾ ಕಿ ಇಸ ಅಮೂಲ್ಯ ಸ್ವತಂತ್ರತಾ ಕೋ ಬನಾಏ ರಖನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಹಮೇಂ ಸ್ವಭಾಷಾ ಔರ ಸ್ವದೇಶೀ ಪರ ಅಭಿಮಾನ ಕರನಾ ಚಾಹಿಏ .

ಪಾಠ - 51
ಹಿಂದೀ ಕಾ ಮಹತ್ವ
ಹಿಂದೀ ಪಖವಾಡ಼ೇ ಕೇ ಅವಸರ ಪರ ಇಸ ಬಾರ ಅಧಿಕಾರಿಯೋಂ ಕೇ ಲಿಏ ವಾದ-ವಿವಾದ ಪ್ರತಿಯೋಗಿತಾ ಕಾ ವಿಷಯ ರಖಾ ಗಯಾ "ಸಂಘ ಕೀ ರಾಜಭಾಷಾ ಹಿಂದೀ ಹೀ ಕ್ಯೋಂ ? " ವಿಷಯ ಬಡ಼ಾ ರೋಚಕ ಥಾ ಇಸಲಿಏ ಶ್ರೋತಾಓಂ ಸೇ ಕಾಂಫ್ರೇಸ ಹಾಲ ಪೂರಾ ಭರ ಗಯಾ .
ಸಬಸೇ ಪಹಲೇ " ಕ " ನೇ ಅಪನಾ ಪಕ್ಷ ರಖಾ, " ಆಜ ಸಂಸಾರ ಮೇಂ ಕುಲ ಬಾರಹ ಭಾಷಾ ಪರಿವಾರೋಂ ಕೀ ಭಾಷಾಏಂ ಬೋಲೀ ಔರ ವ್ಯವಹಾರ ಮೇಂ ಲಾಈಂ ಜಾತೀ ಹೈಂ . ಹಮಾರೇ ದೇಶ ಮೇಂ ಬಾಈಸ ಭಾಷಾಏಂ ಸಂವಿಧಾನ ಕೀ ಆಠವೀಂ ಅನುಸೂಚೀ ಮೇಂ ದರ್ಜ ಹೈಂ .
ಸಂವಿಧಾನ ಬನಾನೇ ವಾಲೋಂ ನೇ ಯಹ ಜ್ರರೂಂರೀ ಸಮಝಾ ಕಿ ದೇಶ ಮೇಂ ಐಸೀ ಭಾಷಾ ಹೋನೀ ಚಾಹಿಏ, ಜಿಸೇ ಸಬ ಲೋಗ ಆಸಾನೀ ಸೇ ಬೋಲ-ಸಮಝ ಸಕೇಂ . ಇಸಸೇ ಲೋಗ ಏಕ-ದೂಸರೇ ಕೇ ನಜದೀಕ ಆ ಸಕೇಂಗೇ, ತಬ ಯಹ ತಯ ಹುಆ ಕಿ ಹಿಂದೀ ಕೋ ಹೀ ಐಸೀ ಭಾಷಾ ಕಾ ದರ್ಜಾ ದಿಯಾ ಜಾಏ . ಸಂವಿಧಾನ ಕೇ ಅನುಚ್ಛೇದ 343 ಮೇಂ ಯಹ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ಕಿ ಸಂಘ ಸರಕಾರ ಕೇ ಕಾಮಕಾಜ ಕೀ ಭಾಷಾ ದೇವನಾಗರೀ ಲಿಪಿ ಮೇಂ ಲಿಖೀ ಗಈ ಹಿಂದೀ ಹೋಗೀ . ಅಂಕೋ ಕೇ ರೂಂಪ ಮೇಂ " ಭಾರತೀಯ ಅಂಕೋಂ " ಕಾ ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರೂಂಪ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಹೋಗಾ . ಇಸೀ ಕೇ ಸಾಥ ಸಂವಿಧಾನ ಕೇ ಅನುಚ್ಛೇದ 351 ಮೇಂ ಯಹ ಕಹಾ ಗಯಾ ಹೈ ಕಿ ಹಿಂದೀ ಭಾಷಾ ಕಾ ಪ್ರಚಾರ ಔರ ವಿಕಾಸ ಕರನೇ ಕೀ ಜಿಮ್ಮೇದಾರೀ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರ ಪರ ಹೋಗೀ . ಹಿಂದೀ ಕೇ ವಿಕಾಸ ಕೇ ಲಿಏ ಜ್ರರೂಂರೀ ಹೋಗಾ ಕಿ ಜಹಾಂ ಭೀ ಆವಶ್ಯಕ ಹೋ, ಹಿಂದೀ ಅಪನೀ ಶಬ್ದ ಸಂಖ್ಯಾ ಬಢ಼ಾನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಮುಖ್ಯ ರೂಂಪ ಸೇ ಸಂಸ್ಕೃತ ತಥಾ ಗೌಣ ರೂಂಪ ಸೇ ಅನ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷಾಓಂ ಸೇ ಶಬ್ದ ಲೇ ಸಕೇಗೀ - ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಹೈ ಕಿ ಹಿಂದೀ ಕೋ ಹಮಾರೇ ಯಹಾಂ ಏಕ ಐಸೀ ಭಾಷಾ ಮಾನಾ ಗಯಾ ಜಿಸೇ ರಾಷ್ಟ್ರ ಕೇ ಸಬ ಲೋಗ ಬೋಲ ಸಕೇಂ ಔರ ಉಸಮೇಂ ಕಾಮಕಾಜ ಕರ ಸಕೇಂ .
ಇಸಕೇ ಬಾದ " ಖ " ನೇ ಅಪನೇ ವಿಚಾರ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ವ್ಯಕ್ತ ಕಿಏ, " ಹಿಂದೀ ಸಂಘ ಕೇ ಸರಕಾರೀ ಕಾಮಕಾಜ ಯಾನೀ ವಿಧಾಯಿಕಾ, ನ್ಯಾಯಪಾಲಿಕಾ ಔರ ಕಾರ್ಯಪಾಲಿಕಾ ಮೇಂ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಹೋನೇ ವಾಲೀ ರಾಜಭಾಷಾ ಹೀ ನಹೀಂ ಬಲ್ಕಿ ಭಾರತ ದೇಶ ಕೀ ರಾಷ್ಟ್ರಭಾಷಾ ಭೀ ಹೈ . ರಾಜಭಾಷಾ ಸಂಘ ಸರಕಾರ ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರ ಕೇ ಕಾಮಕಾಜ ಕೀ ಭಾಷಾ ಹೈ . ಭಾರತ ಸಂಘ ಕೀ ರಾಜಭಾಷಾ ಜಹಾಂ ಹಿಂದೀ ಹೈ ವಹೀಂ ರಾಜ್ಯ ಸರಕಾರೋಂ ಕೀ ರಾಜಭಾಷಾ ಉನಕೇ ರಾಜ್ಯ ಮೇಂ ಬೋಲೀ ಜಾನೇ ವಾಲೀ ಭಾಷಾ ಹೋತೀ ಹೈ ಜೈಸೇ ತಮಿಲನಾಡು ಕೀ ರಾಜಭಾಷಾ ತಮಿಲ ಹೈ, ಕರ್ನಾಟಕ ಕೀ ಕನ್ನಡ಼, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ಕೀ ತೇಲಗು, ಕೇರಲ ಕೀ ಮಲಯಾಲಮ ಹೈ. ಇಸೀ ತರಹ ಅನ್ಯ ರಾಜ್ಯೋಂ ಕೀ ಭೀ ಅಪನೀ-ಅಪನೀ ರಾಜಭಾಷಾಏಂ ಹೈಂ . ಲೇಕಿನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಗುಜರಾತ, ಪಂಜಾಬ ಆದಿ ರಾಜ್ಯೋಂ ನೇ ಅಪನೀ ಭಾಷಾ ಕೇ ಸಾಥ-ಸಾಥ ಹಿಂದೀ ಕೋ ಭೀ ರಾಜಭಾಷಾ ಕೇ ರೂಂಪ ಮೇಂ ಸ್ವೀಕಾರ ಕಿಯಾ ಹೈ . ಹಿಂದೀ ಕಾ ಕ್ಷೇತ್ರ ಬಹುತ ವ್ಯಾಪಕ ಹೈ . ಇಸಲಿಏ ಹಿಂದೀ ಅಪನಾನೇ ಸೇ ವ್ಯಾವಸಾಯಿಕ ಲಾಭ ಭೀ ಮಿಲತಾ ಹೈ . ಗಾಂಧೀ ಜೀ ನೇ ಕಹಾ ಥಾ - " ಸಮಸ್ತ ಭಾರತ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಭಾಷಾ ಯಾ ಭಾಷಾಓಂ ಕೇ ಸ್ಥಾನ ಪರ ನಹೀಂ, ಬಲ್ಕಿ ಉನಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಸಂಪರ್ಕ ಭಾಷಾ ಕೇ ರೂಂಪ ಮೇಂ ಏಕ ಸಮಾನ ಭಾಷಾ ಹೋನೀ ಚಾಹಿಏ, ಯಹ ಭಾಷಾ ಕೇವಲ ಹಿಂದೀ-ಹಿಂದುಸ್ತಾನೀ ಹೀ ಹೋ ಸಕತೀ ಹೈ . "
ಇಸಕೇ ಬಾದ " ಗ " ಮಂಚ ಪರ ಆಈಂ . ಉನ್ಹೋಂನೇ ಕಹಾ - " ಹಿಂದೀ ಭಾರತ ಮೇಂ ಹೀ ನಹೀಂ, ವಿದೇಶೋಂ ಮೇಂ ಭೀ ಪ್ರಚಲಿತ ಹೈ . ಹಿಂದೀ ಕೇ ಗಾನೇ ಔರ ಫ಼ಿಲ್ಮೇಂ ಭಾರತ ಮೇಂ ಹೀ ನಹೀಂ, ವಿಶ್ವ ಕೇ ಕಈ ದೇಶೋಂ ಮೇಂ ಲೋಕಪ್ರಿಯ ಹೈಂ . ಭಾಷಾ ಶಾಸ್ತ್ರೀ ಕಹತೇ ಹೈಂ ಕಿ ಯಹ ವಿಶ್ವ ಕೀ ಸರಲತಮ ಭಾಷಾ ಹೈ . ದೇಶ ಕೇ ಬಾಹರ ಭೀ ಲೋಗ ಬಡ಼ೀ ಸಂಖ್ಯಾ ಮೇಂ ಹಿಂದೀ ಬೋಲತೇ ಹೈಂ . ಮಾರೀಶಸ, ಫ಼ಿಜೀ, ಸೂರೀನಾಮ, ತ್ರಿನಿದಾದ, ಗುಯಾನಾ, ದಕ್ಷಿಣ ಅಫ್ರೀಕಾ, ನೇಪಾಲ, ಥಾಇಲೈಂಡ, ಸಿಂಗಾಪುರ, ಇಂಡೋನೇಶಿಯಾ, ಜಾಪಾನ, ಚೀನ, ರೂಂಸ, ಅಫಗಾನಿಸ್ತಾನ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಯೂರೋಪ, ಪಶ್ಚಿಮೀ ಏಶಿಯಾ ಆದಿ ದೇಶೋಂ ಮೇಂ ಹಿಂದೀ ಬೋಲೀ ಜಾತೀ ಹೈ . ಹಿಂದೀ ವಿಶ್ವ ಕೇ 50-60 ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯೋಂ ಮೇಂ ಏಕ ವಿಷಯ ಕೇ ರೂಂಪ ಮೇಂ ಪಢ಼ಾಈ ಜಾತೀ ಹೈ . ಬೋಲನೇ ವಾಲೋಂ ಕೀ ಸಂಖ್ಯಾ ಕೇ ಆಧಾರ ಪರ ಹಿಂದೀ ಕಾ ವಿಶ್ವ ಮೇಂ ತೀಸರಾ ಸ್ಥಾನ ಹೈ .
ಭಾರತ ಕೇ ಸ್ವತಂತ್ರತಾ ಆಂದೋಲನ ಮೇಂ ಭೀ ಹಿಂದೀ ನೇ ಏಕ ಕಡ಼ೀ ಕೇ ರೂಂಪ ಮೇಂ ಕಾರ್ಯ ಕಿಯಾ . ಹಿಂದೀ ಕೀ ಅಪರಿಮಿತ ಕ್ಷಮತಾ ಕೋ ಪಹಚಾನ ಕರ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧೀ, ಮಹಾದೇವ ಗೋವಿಂದ ರಾನಾಡೇ, ವಿನೋಬಾ ಭಾವೇ, ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರೀ, ಸುಭಾಷ ಚಂದ್ರ ಬೋಸ, ಸುನೀತಿ ಕುಮಾರ ಚಟರ್ಜೀ ಆದಿ ನೇ ಇಸಕೀ ಭೂರಿ-ಭೂರಿ ಪ್ರಶಂಸಾ ಕೀ ಹೈ .
ಯಹಾಂ ಪರ ಹಮೇಂ ಗಾಂಧೀ ಜೀ ಕೀ ಯಹ ಬಾತ ಯಾದ ರಖನೀ ಚಾಹಿಏ ಕಿ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ದಕ್ಷಿಣ ವಾಲೋಂ ಕೇ ಲಿಏ ಹಿಂದೀ ಸೀಖನಾ ಜರೂಂರೀ ಹೈ, ಉಸೀ ತರಹ ಹಿಂದೀ ವಾಲೋಂ ಕೋ ಭೀ ದಕ್ಷಿಣ ಕೀ ಭಾಷಾಏಂ ಭೀ ಸೀಖನೀ ಚಾಹಿಏ .
ಅಂತ ಮೇಂ " ಘ " ನೇ ಕಹಾ,- " ಹಮಾರೇ ಉಪನಿಷದ ಕಹತೇ ಹೈಂ : " ಭಾಷಾ ಕೇ ಬಗೈರ ನ ಸತ್ಯ ಕೋ ಪಹಚಾನಾ ಜಾ ಸಕತಾ ಹೈ, ನ ಅಸತ್ಯ ಕೋ . ನ ಅಚ್ಛೇ ಗುಣೋಂ ಕೋ, ನ ಬುರೇ ಗುಣೋಂ ಕೋ . ನ ಸುಖ ಕೋ ಪಹಚಾನ ಸಕತೇ ಹೈಂ, ನ ದುಖ ಕೋ . ಇನ ಸಬಕೀ ಪಹಚಾನ ಭಾಷಾ ಸೇ ಹೋತೀ ಹೈ . ಇಸಲಿಏ ಭಾಷಾ ಪರ ಮನನ ಕರೋ . " ಮೇರೇ ವಿಚಾರ ಸೇ ಕಿಸೀ ಭೀ ಸಮಾಜ ಕೋ ಏಕತಾ ಕೇ ಸೂತ್ರ ಮೇಂ ಬಾಂಧನೇ ಕಾ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕಾರ್ಯ ಭಾಷಾ ಕರತೀ ಹೈ . ಹಿಂದೀ ದೇಶ ಕೋ ಏಕತಾ ಕೇ ಸೂತ್ರ ಮೇಂ ಬಾಂಧನೇ ಕೀ ತಾಕತ ರಖತೀ ಹೈ, ಇಸಲಿಏ "ಹಿಂದೀ ಹೀ ಕ್ಯೋಂ ? " ಕಾ ಉತ್ತರ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಮಿಲ ಜಾತಾ ಹೈ .
ಇಸ ಪ್ರತಿಯೋಗಿತಾ ಮೇಂ ಶಾಮಿಲ ಚಾರೋಂ ಅಧಿಕಾರಿಯೋಂ ಕೋ ಪುರಸ್ಕೃತ ಕಿಯಾ ಗಯಾ .



ಆವೇದನ ಪತ್ರ ಕಾ ನಮೂನಾ
ಆಕಸ್ಮಿಕ ಅವಕಾಶ ಕೇ ಲಿಏ
ಸೇವಾ ಮೇಂ
ಅವರ ಸಚಿವ (ಪ್ರಶಿಕ್ಷಣ)
ಗೃಹ ಮಂತ್ರಾಲಯ, ರಾಜಭಾಷಾ ವಿಭಾಗ,
ಭಾರತ ಸರಕಾರ, ನಈ ದಿಲ್ಲೀ - 110003.

ಮಹೋದಯ,
ಮುಝೇ ದೋ ದಿನ ಸೇ ಬುಖಾರ ಹೈ ಇಸಲಿಏ ಮೈಂ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಆನೇ ಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೂಂ . ಕೃಪಯಾ ಮುಝೇ ದೋ ದಿನ ಅರ್ಥಾತ್ 14.6.2004 ಸೇ 15.6.2004 ಕಾ ಆಕಸ್ಮಿಕ ಅವಕಾಶ ಪ್ರದಾನ ಕರೇಂ .
ಭವದೀಯ,
ಹ /-
(ಕ.ಖ.ಗ.)
ದಿನಾಂಕ - 14.6.2004 ನಈ ದಿಲ್ಲೀ ಸಹಾಯಕ
ಪತಾ- ಏ/15, ಪಂಡಾರಾ ರೋಡ,

ಅನ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯಾಂ :
1. ಮುಝೇ ಅಪನೇ ಬಚ್ಚೇ ಕೇ ಪ್ರವೇಶ ಕೇ ಸಂಬಂಧ ಮೇಂ ವಿದ್ಯಾಲಯ ಜಾನಾ ಪಡ಼ ರಹಾ ಹೈ
2. ಮುಝೇ ಅಪನೇ ಪಿತಾಜೀ ಕೀ ಜಾಂಚ ಕರಾನೇ ಹೇತು ಡಾಕ್ಟರ ಕೇ ಪಾಸ ಜಾನಾ ಹೈ .
3. ಮುಝೇ ಘರ ಕೀ ಮರಮ್ಮತ ಕರಾನೀ ಹೈ .
4. ಮೇರೀ ಪತ್ನೀ/ಮೇರೇ ಪತಿ ಕಲ ದೋಪಹರ ಕೀ ಗಾಡ಼ೀ ಸೇ ಆ ರಹೀ/ರಹೇ ಹೈಂ, ಇಸಲಿಏ ಮುಝೇ ಉನ್ಹೇಂ ಲೇನೇ ಕೇ ಲಿಏ ಸ್ಟೇಶನ ಜಾನಾ ಹೈ .
5. ಮುಝೇ ಕಲ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ದೇನೇ ಜಾನಾ ಹೈ .

ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಮೇಂ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಹೋನೇ ವಾಲೀ ನೇಮೀ ಟಿಪ್ಪಣಿಯಾಂ -
ನಮೂನಾ - 1
1. ಆದೇಶ ಕೇ ಲಿಏ .
2. ಆವಶ್ಯಕ ಕಾರ್ರವಾಈ ಕೇ ಲಿಏ .
3. ಹಸ್ತಾಕ್ಷರ ಕೇ ಲಿಏ .
4. ಮಸೌದಾ ಅನುಮೋದನ ಕೇ ಲಿಏ .
5. ಅವಲೋಕನ/ದೇಖನೇ ಕೇ ಲಿಏ .
6. ವಿಚಾರ ಕೇ ಲಿಏ .
7. ಆದೇಶ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರಸ್ತುತ ಹೈ .
8. ದೇರೀ ಕೇ ಲಿಏ ಖೇದ ಹೈ .
9. ಚರ್ಚಾ ಕೀಜಿಏ .
10. ಕೃಪಯಾ ಬಾತ ಕರೇಂ .
11. ಇಸೇ ಫ಼ಾಇಲ ಕೇ ಸಾಥ ರಖಿಏ .
12. ಸಭೀ ಕೋ ದಿಖಾಕರ ಇಸೇ ಫ಼ಾಇಲ ಕರ ದೀಜಿಏ .
13. ಮಾಮಲಾ ವಿಚಾರಾಧೀನ ಹೈ .
14. ಸಂಸ್ವೀಕೃತಿ/ಮಂಜೂರೀ ಪತ್ರ ಕಾ ಮಸೌದಾ ಅನುಮೋದನ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರಸ್ತುತ ಹೈ .
15. ಪ್ರಸ್ತಾವ ಅಪನೇ ಆಪ ಮೇಂ ಸ್ಪಷ್ಟ ಹೈ .




ನಮೂನಾ-2
1. ಸಿಫ಼ಾರಿಶ ಕೀ ಜಾತೀ ಹೈ .
2. ಸ್ಮರಣ-ಪತ್ರ/ಅನುಸ್ಮಾರಕ ಭೇಜಿಏ .
3. ಮೈಂ ಊಪರ "ಕ" ಸೇ ಸಹಮತ ಹೂಂ .
4. ಇಸಕಾ ಹಮಾರೇ ವಿಭಾಗ ಸೇ ಸಂಬಂಧ ನಹೀಂ ಹೈ .
5. ತತ್ಕಾಲ ಸೂಚಿತ ಕರ ದೀಜಿಏ .
6. ಆಗೇ ಕೋಈ ಕಾರ್ರವಾಈ ಅಪೇಕ್ಷಿತ ನಹೀಂ ಹೈ .
7. ಉತ್ತರ ಕಾ ಮಸೌದಾ ತೈಯಾರ ಕೀಜಿಏ .
8. ಸ್ವಚ್ಛ ಪ್ರತಿ ಹಸ್ತಾಕ್ಷರ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರಸ್ತುತ ಹೈ .
9. ಯಥಾ ಪ್ರಸ್ತಾವ ಅನುಮೋದಿತ .
10. ಇಸಕಾ ಉತ್ತರ ಆಜ ಹೀ ಭೇಜಿಏ .
11. ಪತ್ರ ಸಂಬದ್ಧ ವಿಭಾಗ ಕೋ ಭೇಜಾ ಜಾ ರಹಾ ಹೈ .
ನಮೂನಾ-3
1. ಕೃ. ಆದೇಶ/ಅನುದೇಶ (ಹಿದಾಯತೇಂ) ದೇಂ .
2. ಕೃ. ಮಾಮಲೇ ಪರ ಆವಶ್ಯಕ ಕಾರ್ರವಾಈ ಕರೇಂ .
3. ಕೃ. ವ್ಯಯ ಕೇ ಲಿಏ ಮಂಜೂರೀ/ಸಂಸ್ವೀಕೃತಿ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರೇಂ .
4. ಕೃಪಯಾ ಪಾವತೀ/ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಸೂಚನಾ ಭೇಜೇಂ .
5. ದೇಖ ಲಿಯಾ, ಧನ್ಯವಾದ .
6. ಕೃ. ಚರ್ಚಾ ಕೇ ಅನುಸಾರ ಟಿಪ್ಪಣೀ ತೈಯಾರ ಕರೇಂ .
7. ಟಿಪ್ಪಣೀ ಸೇ ಸಹಮತ ಹೂಂ . ಆದೇಶ ಜಾರೀ ಕರೇಂ .
8. ಇಸೇ ಸಚಿವ ಕೇ ಪಾಸ ಭೇಜನಾ ಜ್ರರೂಂರೀ ಹೈ/ನಹೀಂ ಹೈ .
9. ಇಸ ಆದೇಶ ಕೋ ಸಭೀ ಕೋ ದಿಖಾ ಕರ ಫ಼ಾಇಲ ಕರ ದೀಜಿಏ .